'quodsi hoc fecisset, tamen ei pro pristinis bene- 1.24.34
ficiis ignosci conveniret, verum nihil postulat ignosci.' 35
  Ergo in iudicium non venit: at in senatum, ad
imperatorem et in consilium talis causa potest venire.
  Ex translatione criminis causa constat, cum fe- 25.1
cisse nos non negamus, sed aliorum peccatis coactos
fecisse dicimus: ut Orestes, cum se defendit in matrem
conferens crimen.
  Ex remotione criminis causa constat, cum a nobis 5
non crimen, sed culpam ipsam amovemus et vel in
hominem transferimus vel in rem quampiam conferi-
mus.
  In hominem transfertur, ut si accusetur is, qui
Publium Sulpicium se fateatur occidisse, et id iussu 10
consulum defendat et eos dicat non modo imperasse,
sed rationem quoque ostendisse, quare id facere liceret.
  In rem confertur, ut si quis, ex testamento quod
facere iussus sit, ex plebis scito vetetur.
  Ex conparatione causa constat, cum dicimus ne- 15
cesse fuisse alterutrum facere, et id, quod fecerimus,
satius fuisse facere. Ea causa huiusmodi est:
      C. Popilius, cum a Gallis obsideretur neque fugere
    ullo modo posset, venit cum hostium ducibus in con-
    locutionem; ita discessit, ut inpedimenta relinqueret, 20
    exercitum educeret. Satius esse duxit amittere in-
    pedimenta quam exercitum. Exercitum eduxit, in-
    pedimenta reliquit: arcessitur maiestatis.
  Quae constitutiones et quae constitutionum partes
sint, videor ostendisse. Nunc quo modo eas et qua 25
via tractari conveniat demonstrandum est,
si prius aperuerimus, quid oporteat ab ambo-
bus in causa destinari, quo ratio omnis totius oratio-
nis conferatur.