Conlatio est, cum accusator id, quod adversa- 2.6.1
rium fecisse criminatur, alii nemini nisi reo bono fuisse
demonstrat; aut alium neminem potuisse perficere nisi
adversarium; aut eum ipsum aliis rationibus aut non
potuisse aut non aeque commode potuisse aut eum 5
fugisse alias rationes commodiores propter cupidi-
tatem.
  Hoc loco defensor demonstret oportet aut aliis quo-
que bono fuisse, aut alios quoque id, quod ipse insi-
muletur, facere potuisse. 10
  Signum est, per quod ostenditur idonea perfi-
ciendi facultas esse quaesita. Id dividitur in partes
sex: locum, tempus, spatium, occasionem, spem per-
ficiendi, spem celandi.
  Locus quaeritur, celebris an desertus, semper de- 7.1
sertus an tum, cum id factum sit, fuerit in eo loco
solitudo, sacer an profanus, publicus an privatus fue-
rit; cuiusmodi loci adtingant, num, qui est passus, per-
spectus, exauditus esse possit. 5
  Horum quid reo, quid accusatori conveniat, per-
scribere non gravaremur, nisi facile quivis causa
posita posset iudicare. Initia enim inventionis ab
arte debent proficisci, cetera facile conparabit exerci-
tatio. 10
  Tempus ita quaeritur: quid anni, qua hora noctu
an interdiu, et qua die, qua noctis hora factum esse
dicatur et cu<r> eiusmodi temporibus.
  Spatium ita considerabitur: satisne longum fuerit
ad eam rem transigendam, scieritne satis ad id per- 15
ficiendum spatii futurum; nam parui refert satis spatii
fuisse ad id perficiendum, si id ante sciri et ratione
provideri non potuit.