PRONUNTIATIONEM multi maxime utilem oratori 3.19.1
dixerunt esse et ad persuadendum plurimum valere.
Nos quidem unum de quinque rebus plurimum posse
non facile dixerimus, nec egregie magnam esse utili-
tatem in pronuntiatione audacter confirmaverimus. 5
Nam commodae inventiones et concinnae verborum
elocutiones et partium causae artificiosae disposi-
tiones et horum omnium diligens memoria sine pro-
nuntiatione non plus, quam sine his rebus pronuntiatio
sola valere poterit. Quare, et quia nemo de ea re 10
diligenter scripsit—nam omnes vix posse putarunt
de voce et vultu et gestu dilucide scribi, cum eae res
ad sensus nostros pertinerent—et quia magnopere
ea pars a nobis ad dicendum conparanda est, non
neglegenter videtur tota res consideranda. 15
  Dividitur igitur pronuntiatio in vocis figuram et
in corporis motum. Figura vocis est ea, quae suum
quendam possidet habitum ratione et industria con-
paratum. Ea dividitur in tres partes: magnitudi- 20.1
nem, firmitudinem, mollitudinem.
  Magnitudinem vocis maxime conparat natura, non-
nihil auget, sed maxime amplificat a<d>curatio.
  Firmitudinem vocis maxime conparat <cura>, non- 5
nihil adauget et maxime conservat exercitatio imi-
tationis.
  Mollitudinem vocis, hoc est, ut eam torquere in di-
cendo nostro commodo possimus, maxime faciet exer-
citatio declamationis. 10
  Quapropter de magnitudine vocis et firmitudinis
parte, quoniam altera natura paritur, altera cura con-
paratur, nihil nos adtinet commonere, nisi ut ab <i>is,
qui non inscii sunt eius artificii, ratio curandae
vocis petatur. De ea parte firmitudinis, quae conser- 15
vatur ratione declamationis, et de mollitudine vocis,
quae maxime necessaria est oratori, quoniam ea quo-
que moderatione declamationis conparatur, dicendum
videtur.