At Iugurtha contra spem nuntio accepto, quippe quoi 28.1.1
Romae omnia venire in animo haeserat, filium et cum
eo duos familiaris ad senatum legatos mittit iisque uti
illis, quos Hiempsale interfecto miserat, praecipit, omnis
mortalis pecunia adgrediantur. qui postquam Romam 2.1
adventabant, senatus a Bestia consultus est, placeretne
legatos Iugurthae recipi moenibus, iique decrevere, nisi
regnum ipsumque deditum venissent, uti in diebus pro-
xumis decem Italia decederent. consul Numidis ex se- 3.1
natus decreto nuntiari iubet. ita infectis rebus illi do-
mum discedunt.
  Interim Calpurnius parato exercitu legat sibi homines 4.1
nobilis factiosos, quorum auctoritate quae deliquisset
munita fore sperabat. in quis fuit Scaurus, quoius de
natura et habitu supra memoravimus. nam in consule 5.1
nostro multae bonaeque artes <et> animi et corporis
erant, quas omnis avaritia praepediebat: patiens labo-
rum, acri ingenio, satis providens, belli haud ignarus,
firmissumus contra pericula et invidias. sed legiones per 6.1
Italiam Regium atque inde Siciliam, porro ex Sicilia in
Africam transvectae. igitur Calpurnius initio paratis 7.1
conmeatibus acriter Numidiam ingressus est, multosque
mortalis et urbis aliquot pugnando cepit. sed ubi Iu- 29.1.1
gurtha per legatos pecunia temptare bellique, quod ad-
ministrabat, asperitatem ostendere coepit, animus aeger
avaritia facile convorsus est. ceterum socius et admi- 2.1
nister omnium consiliorum adsumitur Scaurus, qui
tametsi a principio plerisque ex factione eius conruptis
acerrume regem inpugnaverat, tamen magnitudine pe-
cuniae a bono honestoque in pravom abstractus est. sed 3.1
Iugurtha primo tantummodo belli moram redimebat,
existumans sese aliquid interim Romae pretio aut gratia
effecturum. postea vero quam participem negoti Scaurum
accepit, in maxumam spem adductus recuperandae pacis 5
statuit cum iis de omnibus pactionibus praesens agere.
ceterum interea fidei causa mittitur a consule Sextius 4.1
quaestor in oppidum Iugurthae Vagam. quoius rei
species erat acceptio frumenti, quod Calpurnius palam
legatis imperaverat, quoniam deditionis mora indutiae
agitabantur. igitur rex, uti constituerat, in castra venit, 5.1
ac pauca praesenti consilio locutus de invidia facti sui
atque uti in deditionem acciperetur, relicua cum Bestia
et Scauro secreta transigit. dein postero die quasi per
saturam sententiis exquisitis in deditionem accipitur. 5
sed, uti pro consilio imperatum erat, elephanti triginta, 6.1
pecus atque equi multi cum parvo argenti pondere quae-
stori traduntur. Calpurnius Romam ad magistratus 7.1
rogandos proficiscitur. in Numidia et exercitu nostro
pax agitabatur.