| At Iugurtha, ubi extremum agmen Metelli primos suos | 50.3.1 |
| praetergressum videt, praesidio quasi duum milium pe- | |
| ditum montem occupat, qua Metellus descenderat, ne | |
| forte cedentibus advorsariis receptui ac post munimento | |
| foret. dein repente signo dato hostis invadit. Numidae | 4.1 |
| alii postremos caedere, pars a sinistra ac dextra temp- | |
| tare, infensi adesse atque instare, omnibus locis Roma- | |
| norum ordines conturbare. quorum etiam qui firmiori- | |
| bus animis obvii hostibus fuerant, ludificati incerto | 5 |
| proelio ipsi modo eminus sauciabantur, neque contra | |
| feriundi aut conserundi manum copia erat. ante iam | 5.1 |
| docti ab Iugurtha equites, ubi Romanorum turma in- | |
| sequi coeperat, non confertim neque in unum sese reci- | |
| piebant, sed alius alio quam maxume divorsi. ita numero | 6.1 |
| priores, si ab persequendo hostis deterrere nequiverant, | |
| disiectos ab tergo aut lateribus circumveniebant; sin op- | |
| portunior fugae collis quam campi fuerat, ea vero con- | |
| sueti Numidarum equi facile inter virgulta evadere, | 5 |
| nostros asperitas et insolentia loci retinebat. ceterum | 51.1.1 |
| facies totius negoti varia, incerta, foeda atque misera- | |
| bilis: dispersi a suis pars cedere, alii insequi; neque | |
| signa neque ordines observare; ubi quemque periculum | |
| ceperat, ibi resistere ac propulsare; arma tela, equi viri, | 5 |
| hostes atque cives permixti; nihil consilio neque imperio | |
| agi, fors omnia regere. itaque multum diei processerat, | 2.1 |
| quom etiam tum eventus in incerto erat. denique om- | 3.1 |
| nibus labore et aestu languidis Metellus, ubi videt Nu- | |
| midas minus instare, paulatim milites in unum conducit, | |
| ordines restituit et cohortis legionarias quattuor ad- | |
| vorsum pedites hostium conlocat. eorum magna pars | 5 |
| superioribus locis fessa consederat. simul orare et hor- | 4.1 |
| tari milites, ne deficerent neu paterentur hostis fugientis | |
| vincere: neque illis castra esse neque munimentum | |
| ullum, quo cedentes tenderent; in armis omnia sita. sed | 5.1 |
| ne Iugurtha quidem interea quietus erat: circumire, hor- | |
| tari; renovare proelium et ipse cum delectis temptare | |
| omnia; subvenire suis, hostibus dubiis instare, quos | |
| firmos cognoverat, eminus pugnando retinere. eo modo | 52.1.1 |
| inter se duo imperatores, summi viri, certabant, ipsi | |
| pares, ceterum opibus disparibus. nam Metello virtus | 2.1 |
| militum erat, locus advorsus; Iugurthae alia omnia | |
| praeter milites opportuna. denique Romani, ubi intel- | 3.1 |
| legunt neque sibi perfugium esse neque ab hoste copiam | |
| pugnandi fieri—et iam die vesper erat—, advorso | |
| colle, sicuti praeceptum fuerat, evadunt. amisso loco | 4.1 |
| Numidae fusi fugatique; pauci interiere, plerosque velo- | |
| citas et regio hostibus ignara tutata sunt. |