Sed ipse paucos post annos morbo atque aetate con- 9.4.1
fectus quom sibi finem vitae adesse intellegeret, coram
amicis et cognatis itemque Adherbale et Hiempsale filiis
dicitur huiusce modi verba cum Iugurtha habuisse:
  'Parvom ego te, Iugurtha, amisso patre, sine spe, sine 10.1.1
opibus in meum regnum accepi, existumans non minus
me tibi quam liberis, si genuissem, ob beneficia carum
fore. neque ea res falsum me habuit. nam, ut alia magna 2.1
et egregia tua omittam, novissume rediens Numantia me-
que regnumque meum gloria honoravisti tuaque virtute
nobis Romanos ex amicis amicissumos fecisti. in Hi-
spania nomen familiae renovatum est. postremo, quod 5
difficillumum inter mortalis est, gloria invidiam vicisti.
  Nunc, quoniam mihi natura finem vitae facit, per hanc 3.1
dexteram, per regni fidem moneo obtestorque te, uti hos,
qui tibi genere propinqui, beneficio meo fratres sunt,
caros habeas neu malis alienos adiungere quam sanguine
coniunctos retinere. non exercitus neque thesauri prae- 4.1
sidia regni sunt, verum amici, quos neque armis cogere
neque auro parare queas: officio et fide pariuntur. quis 5.1
autem amicior quam frater fratri? aut quem alienum
fidum invenies, si tuis hostis fueris? equidem ego vobis 6.1
regnum trado firmum, si boni eritis, sin mali, inbecillum.
nam concordia parvae res crescunt, discordia maxumae
dilabuntur.