Iugurtha postquam amissa Thala nihil satis firmum 80.1.1
contra Metellum putat, per magnas solitudines cum pau-
cis profectus pervenit ad Gaetulos, genus hominum fe-
rum incultumque et eo tempore ignarum nominis Ro-
mani. eorum multitudinem in unum cogit ac paulatim 2.1
consuefacit ordines habere, signa sequi, imperium ob-
servare, item alia militaria facere. praeterea regis Boc- 3.1
chi proxumos magnis muneribus et maioribus promissis
ad studium sui perducit, quis adiutoribus regem adgres-
sus inpellit, uti advorsus Romanos bellum incipiat. id ea 4.1
gratia facilius proniusque fuit, quod Bocchus initio hui-
usce belli legatos Romam miserat foedus et amicitiam
petitum, quam rem opportunissumam incepto bello pauci 5.1
inpediverant caeci avaritia, quis omnia honesta atque
inhonesta vendere mos erat. et iam antea Iugurthae filia 6.1
Boccho nupserat. verum ea necessitudo apud Numidas
Maurosque levis ducitur, quia singuli pro opibus quis-
que quam plurumas uxores, denas alii, alii pluris ha-
bent, sed reges eo amplius. ita animus multitudine dis- 7.1
trahitur: nulla pro socia obtinet, pariter omnes viles
sunt. igitur in locum ambobus placitum exercitus con- 81.1.1
veniunt. ibi fide data et accepta Iugurtha Bocchi ani-
mum oratione adcendit: Romanos iniustos, profunda
avaritia, conmunis omnium hostis esse; eandem illos
causam belli cum Boccho habere, quam secum et cum 5
aliis gentibus, lubidinem imperitandi, quis omnia regna
advorsa sint; tum sese, paulo ante Carthaginiensis, item
regem Persen, post uti quisque opulentissumus videa-
tur, ita Romanis hostem fore. his atque aliis talibus dic- 2.1
tis ad Cirtam oppidum iter constituunt, quod . . . ibique
Metellus praedam captivosque et inpedimenta locaverat.
ita Iugurtha ratus aut capta urbe operae pretium fore 3.1
aut, si Romanus auxilio suis venisset, proelio sese cer-
taturos. nam callidus id modo festinabat, Bocchi pacem 4.1
inminuere, ne moras agitando aliud quam bellum mallet.