ORATIO PHILIPPI IN SENATV
Codex Vaticanus 3864
  'Maxume vellem, patres conscripti, rem publicam quie- Phil.1
tam esse aut in periculis a promptissumo quoque de-
fendi. denique prava incepta consultoribus noxae esse.
sed contra seditionibus omnia turbata sunt et ab iis, quos
prohibere magis decebat; postremo, quae pessumi et 5
stultissumi decrevere, ea bonis et sapientibus faciunda
sunt. nam bellum atque arma, quamquam vobis invisa,
tamen, quia Lepido placent, sumunda sunt; nisi forte
quoi pacem praestare et bellum pati consilium est. pro
di boni, qui hanc urbem omissa cura adhuc tegitis, 10
M. Aemilius, omnium flagitiosorum postremus, qui peior
an ignavior sit deliberari non potest, exercitum oppri-
mundae libertatis habet et se <e> contempto metuendum
effecit; vos mussantes et retractantes verbis et vatum
carminibus pacem optatis magis quam defenditis, neque 15
intellegitis mollitia decretorum vobis dignitatem, illi me-
tum detrahi. atque id iure, quoniam ex rapinis consula-
tum, ob seditionem provinciam cum exercitu adeptus est.
quid ille ob bene facta cepisset, quoius sceleribus tanta
praemia tribuistis? at scilicet eos, qui ad postremum us- 20
que legatos pacem concordiam et alia huiusce modi de-
creverunt, gratiam ab eo peperisse. immo despecti et in-
digni re publica habiti praedae loco aestumantur, quippe
metu pacem repetentes, quo habitam amiserant.
  Equidem a principio, quom Etruriam coniurare, pro- 25
scriptos adcersi, largitionibus rem publicam lacerari vide-
bam, maturandum putabam et Catuli consilia cum paucis
secutus sum. ceterum illi, qui gentis Aemiliae bene facta
extollebant et ignoscundo populi Romani magnitudinem
auxisse, nusquam etiam tum Lepidum progressum aie- 30
bant, quom privata arma opprimundae libertatis cepisset,
sibi quisque opes aut patrocinia quaerundo consilium
publicum conruperunt. at tunc erat Lepidus latro cum
calonibus et paucis sicariis, quorum nemo diurna mer-
cede vitam mutaverit; nunc est pro consule cum imperio. 35
non empto sed dato a vobis, cum legatis adhuc iure pa-
rentibus, et ad eum concurrere homines omnium ordinum
conruptissumi, flagrantes inopia et cupidinibus, scele-
rum conscientia exagitati, quibus quies in seditionibus,
in pace turbae sunt. hi tumultum ex tumultu, bellum ex 40
bello serunt, Saturnini olim, post Sulpici, dein Mari Da-
masippique, nunc Lepidi satellites. praeterea Etruria
atque omnes reliquiae belli adrectae, Hispaniae armis
sollicitae, Mithridates in latere vectigalium nostrorum,
quibus adhuc sustentamur, diem bello circumspicit; quin 45
praeter idoneum ducem nihil abest ad subvortundum im-
perium. quod ego vos oro atque obsecro, patres con-
scripti, ut animadvortatis ne<u> patiamini licentiam sce-
lerum quasi rabiem ad integros contactu procedere. nam
ubi malos praemia secuntur, haud facile quisquam gra- 50
tuito bonus est.
  An expectatis, dum exercitu rursus admoto ferro at-
que flamma urbem invadat? quod multo propius est ab
eo quo agitat statu, quam ex pace et concordia ad arma
civilia. quae ille advorsum divina et humana omnia ce- 55
pit, non pro sua aut quorum simulat iniuria, sed legum
ac libertatis subvortundae. agitur enim ac laceratur
animi cupidine et noxarum metu, expers consili, inquies,
haec atque illa temptans; metuit otium, odit bellum; luxu
atque licentia carendum videt atque interim abutitur 60
vostra socordia. neque mihi satis consili est, metum an
ignaviam an dementiam eam appellem, qui videmini
[i]tanta mala quasi fulmen optare se quisque ne adtingat,
sed prohibere ne conari quidem.
  Et quaeso considerate, quam convorsa rerum natura 65
sit. antea malum publicum occulte, auxilia palam in-
struebantur, et eo boni malos facile anteibant; nunc pax
et concordia disturbantur palam, defenduntur occulte.
quibus illa placent, in armis sunt, vos in metu. quid ex-
pectatis? nisi forte pudet aut piget recte facere. an Le- 70
pidi mandata animos movere? qui placere ait sua quoi-
que reddi et aliena tenet; belli iura rescindi, quom ipse
armis cogat; civitatem confirmari, quibus ademptam ne-
gat; concordiae gratia <plebei> tribuniciam potestatem
restitui, ex qua omnes discordiae adcensae. pessume om- 75
nium atque inpudentissume, tibine egestas civium et luc-
tus curae sunt? quoi nihil est domi nisi armis partum
aut per iniuriam. alterum consulatum petis, quasi pri-
mum reddideris, bello concordiam quaeris, quo parta
disturbatur, nostri proditor, istis infidus, hostis omnium 80
bonorum. ut te neque hominum neque deorum pudet, quos
per fidem aut periurio violasti! qui quando talis es,
maneas in sententia et retineas arma, te hortor, neu pro-
latandis seditionibus, inquies ipse, nos in sollicitudine
adtineas. neque te provinciae neque leges neque di pe- 85
nates civem patiuntur. perge qua coeptas<ti>, ut quam
maturrume merita invenias.
  Vos autem, patres conscripti, quo usque cunctando rem
publicam intutam patiemini et verbis arma temptabitis?
dilectus advorsum vos habiti, pecuniae publice et priva- 90
tim extortae, praesidia deducta atque inposita: ex lubi-
dine leges imperantur, quom interim vos legatos et de-
creta paratis. quanto mehercule avidius pacem petieritis,
tanto bellum acrius erit, quom intelleget se metu magis
quam aequo et bono sustentatum. nam qui turbas et cae- 95
dem civium odisse ait et ob id armato Lepido vos iner-
mos retinet, quae victis toleranda sunt, ea quom facere
possitis, patiamini potius censet. ita illi a vobis pacem,
vobis ab illo bellum suadet. haec si placent, si tanta tor-
pedo animos oppressit, ut obliti scelerum Cinnae, quo- 100
ius in urbem reditu decus ordinis huius interiit, nihilo
minus vos atque coniuges et liberos Lepido permissuri
sitis, quid opus decretis, quid auxilio Catuli? quin is et
alii boni rem publicam frustra curant. agite ut lubet,
parate vobis Cethegi atque alia proditorum patrocinia, 105
qui rapinas et incendia instaurare cupiunt et rursus ad-
vorsum deos penatis manus armare. sin libertas et vera
magis placent, decernite digna nomine et augete in-
genium viris fortibus. adest novos exercitus, ad hoc colo-
niae veterum militum, nobilitas omnis, duces optumi: 110
fortuna meliores sequitur. iam illa, quae socordia nostra
conlecta sunt, dilabentur.
  Quare ita censeo, quoniam <M.> Lepidus exercitum
privato consilio paratum cum pessumis et hostibus rei
publicae contra huius ordinis auctoritatem ad urbem du- 115
cit, uti Ap. Claudius interrex cum Q. Catulo pro consule
et ceteris, quibus imperium est, urbi praesidio sint ope-
ramque dent, ne quid res publica detrimenti capiat.'