ut omnis natura in caelum et terram divisa est, sic caeli re- 5.31.1
gionibus terra in Asiam et Europam. Asia enim iacet ad meridiem
et austrum, Europa ad septemtriones et aquilonem. Asia dicta ab
nympha, a qua et Iapeto traditur Prometheus. Europa ab Europa 32.1
Agenoris, quam ex Ph<o>enice Manlius
scribit taurum exportasse, quorum egregiam imaginem ex aere Pyt<h>a-
goras Tarenti. Europae loca multae incolunt nationes. ea fere no-
minata aut translaticio nomine ab hominibus ut Sabini et Lucani, aut 5
declinato ab hominibus, ut Apulia et Latium, <aut> utrumque, ut
Etruria et Tusci[a]. qua regnum fuit Latini, universus ager dictus
Latius, particulatim oppidis cognominatus, ut a Pr<a>eneste Praenesti-
nus, ab Aricia Aricinus. ut nostri augures publici dis- 33.1
serunt, agrorum sunt genera quinque: Romanus, Gabinus, peregrinus,
hosticus, incertus. Romanus dictus unde Roma ab Romo; Gabinus
ab oppido Gabis; peregrinus ager pacatus, qui extra Romanum et
Gabinum, quod uno modo in his serv<a>ntur auspicia; dictus peregrinus 5
a pergendo, id est a progrediendo: eo [quod] enim ex agro Romano
primum progrediebantur: quocirca Gabinus quoque peregrinus, sed
quod auspicia habe[n]t singularia, ab reliquo discretus; hosticus dictus
ab hostibus; incertus is, qui de his quattuor qui sit ignoratur.
  ager dictus in quam terram quid agebant, et unde quid age- 34.1
bant fructus causa. ali<i>, quod id Graeci dicunt
ἀγρό<ν>. ut ager quo[d] agi poterat, sic qua agi actus. eius finis
minimus constitutus in latitudinem pedes quattuor (fortasse an ab eo
quattuor, quod ea quadrupes agitur); in longitudinem pedes centum 5
viginti; in quadratum actum et latum et longum esset centum viginti.
multa antiqui duodenario numero finierunt ut duodecim decuriis actum.
iugerum dictum iunctis duobus actibus quadratis. centuria prim<um> 35.1
a centum iugeribus dicta, post duplicata retinuit nomen, ut tribus
†actibus multiplicatae idem tenent nomen. ut qua agebant actus, sic
qua vehebant, [actus] viae dictae; quo[d] fructus convehebant, villae.
qua ibant, ab [hab]itu iter appellarunt; qua id anguste, semita, ut 5
semiter dictum. ager cultus ab eo quod ibi cum terra semina coale- 36.1
scebant, et †ab inconsitus incultus. quod primum ex agro plano fruc-
tus capiebant, campus dictus; posteaquam proxuma superiora loca
colere c<o>eperunt, a colendo colles appellarunt; quos agros non cole-
bant propter silvas aut id genus, ubi pecus possit pasci, et posside- 5
bant, ab usu s<al>vo saltus nominarunt. haec etiam Graeci νέμη,
nostri nemora. ager quod videbatur pecudum ac pecuniae esse fun- 37.1
damentum, fundus dictus, aut quod fundit quotquot annis multa.
vineta ac vineae a vite multa. vitis a vino, id a vi; hinc vindemia,
quod est vinidemia aut vitidemia. seges ab satu, id est semine. semen,
quod non plane id quod inde; hinc seminaria, sementem, item alia. 5
quod segetes ferunt, fruges, a fruendo fructus, a spe spicae, ubi et
culmi, quod in summo campo nascuntur et sum<m>um culmen. ubi 38.1
frumenta secta, ut terantur [et], arescunt, area. propter horum simili-
tudinem in urbe loca pura areae; a quo potest etiam ara deum, quod
pura, nisi potius ab ardore, ad quem ut sit fit ara; a quo ipsa area
non abest, quod qui arefacit ardor est solis. ager restibilis, qui resti- 39.1
tuitur ac reseritur quotquot annis; contra qui intermittitur a novando
novalis ager. arvus et arationes ab arando; ab eo quod aratri vomer
sustulit, sulcus; quo ea terra iacta, id est proiecta, porca. prata dicta 40.1
ab eo, quod sine opere parata. quod in agris quotquot annis rursum
[rursum] facienda eadem, ut rursum capias fructus, appellata rura.
†dividit in eos eius scribit Sulpicius plebei rura lar-
giter ad aream. pr<a>edia dicta, item ut praedes, a praestando, quod 5
ea pignore data publice mancupis fidem praestent.