Primum in bubulo genere aetatis gradus dicuntur 2.5.6.1
quattuor, prima vitulorum, secunda iuvencorum, tertia
bovum novellorum, quarta vetulorum. discernuntur
in prima vitulus et vitula, in secunda iuvencus et
iuvenca, in tertia et quarta taurus et vacca. quae 5
sterilis est vacca, taura appellata; quae praegnas,
horda. ab eo in fasti<s> dies hordicidia nomina[n]tur,
quod tum hordae boves immolantur. qui gregem ar- 7.1
mentorum emere vult, observare debet primum, ut
sint eae pecudes aetate potius ad fructos ferendos
integrae quam iam expartae; ut sint bene conpositae,
ut integris membris, oblongae, amplae, nigrantibus 5
cornibus, latis frontibus, oculis magnis et nigris, pilosis
auribus, conpressis malis subsimae, ne gibberae, spina
leviter remissa, apertis naribus, labris subnigris, cer-
vicibus crassis ac longis, a collo palea demissa, cor- 8.1
pore bene costato, latis umeris, bonis clunibus, codam
profusam usque ad calces ut habeant, inferiorem partem
frequentibus pilis subcrispam, cruribus potius mino-
ribus rectis, genibus eminulis distantibus inter s<e>, 5
pedibus non latis, neque ingredientibus qui displu-
dantur, nec cuius ungulae divarent, et cuius ungues
sint leves et pares, corium a<t>tactu non asperum ac
durum, colore potissimum nigro, deinde robeo, tertio
[t]helvo, quarto albo: mollissimus enim hic, ut durissi- 10
mus primus. de mediis duobus prior quam posterior 9.1
in eo prior, utrique plures quam nigri et albi. neque
non praeterea ut mares seminis boni sint, quorum et
forma est spectanda, et qui ex his orti sunt respon-
dent ad parentum speciem; et praeterea quibus regio- 5
nibus nati sint refert. boni enim generis in Italia ple-
rique Gallici ad opus, contra nugatori Ligusci; trans- 10.1
marini Epirotici non solum meliores totius Graeciae,
sed etiam quam Italiae. tametsi quidam de Italicis,
quos propter amplitudinem praestare dicunt, [ad]
victimas faciunt atque ad deorum servant supplicia, 5
qui sine dubio ad res divinas propter dignitatem am-
plitudinis et coloris praeponendi. quod eo magis fit,
quod albi in Italia non tam frequentes quam [quam]
in Thracia ad μέλανα κόλπον, ubi alio colore pauci.
eos cum emimus domitos, stipulamur sic: 'illosce boves 10
sanos esse noxisque praestari'; cum emimus indomitos, 11.1
sic: 'illosce iuvencos sanos recte deque pecore sano
esse noxisque praestari spondesne?' paulo verbosius
haec, qui Manili actiones secuntur lanii, qui
ad cultrum bovem emunt: qui ad altaria, hostiae sani- 5
tatem non sol[u]ent stipulari.