Illi interea ad nos, et Stolo, Num cena comessa, 1.2.11.1
inquit, venimus? nam non L. videmus Fundilium,
qui nos advocavit. Bono animo este, inquit Agrius.
nam non modo ovom illut sublatum est, quod ludis
circ[i]ensibus novissimi curriculi finem facit quadrigis, 5
sed ne illud quidem ovom vidimus, quod in cenali
pompa solet esse primum. itaque dum id nobiscum 12.1
una videatis ac venit aeditumus, docete nos, agri cul-
tura quam summam habeat, utilitatemne an volupta-
tem an utrumque. ad te enim rudem esse agri cul-
turae nunc, olim ad Stolonem fuisse dicunt. Scrofa, 5
Prius, inquit, discernendum, utrum quae serantur in
agro, ea sola sint in cultura, an etiam quae inducan-
tur in rura, ut oves et armenta. video enim, qui de 13.1
agri cultura scripserunt et poenice et graece et latine,
latius vagatos, quam oportuerit. Ego vero, inquit
Stolo, eos non in omni re imitandos arbitror et eo
melius fecisse quosdam, qui minore pomerio finierunt 5
exclusis partibus quae non pertinent ad hanc rem.
quare tota pastio, quae coniungitur a plerisque cum
agri cultura, magis ad pastorem quam ad agricolam
pertinere videtur. quocirca principes qui utrique rei 14.1
praeponuntur vocabulis quoque sunt diversi, quod unus
vocatur vilicus, alter magister pecoris. vilicus agri
colendi causa constitutus atque appellatus a villa,
quod ab eo in eam convehuntur fructus et evehuntur, 5
cum veneunt. a quo rustici etiam nunc quoque viam
veham appellant propter vecturas et vellam, non villam,
quo vehunt et unde vehunt. item dicuntur qui vec-
turis vivunt velaturam facere. Certe, inquit Fundanius, 15.1
aliut pastio et aliut agri cultura, sed adfinis et ut
dextra tibia alia quam sinistra, ita ut tamen sit quo-
dam modo coniuncta, quod est altera eiusdem carminis
modorum incentiva, altera succentiva. Et quidem 16.1
licet adicias, inquam, pastorum vitam esse incentivam,
agricolarum succentivam auctore doctissimo homine
Dicaearcho, qui Graeciae vita qualis fuerit ab
initio nobis ita ostendit, ut superioribus temporibus fuisse 5
doceat, cum homines pastoriciam vitam agerent neque
scirent etiam arare terram aut serere arbores aut
putare; ab iis inferiore gradu aetatis susceptam agri
culturam. quocirca ea succinit pastorali [L], quod
est inferior, ut tibia sinistra a dextrae foraminibus. 10
Agrius, Tu, inquit, tibicen non solum adimis domino 17.1
pecus, sed etiam servis peculium, quibus domini dant
ut pascant, atque etiam leges colonicas tollis, in qui-
bus scribimus, colonus in agro surculario ne capra
<na>tum pascat: quas etiam astrologia in caelum re- 5
cepit, non longe ab tauro. Cui Fundanius, Vide, inquit, 18.1
ne, Agri, istuc sit ab hoc, cum in legibus etiam scri-
batur 'pecus quoddam'. quaedam enim pecudes cul-
turae sunt inimicae ac veneno, ut istae, quas dixi<sti>,
caprae. eae enim omnia novella sata carpendo cor- 5
rumpunt, non minimum vites atque oleas. itaque 19.1
propterea institutum diversa de causa ut ex caprino
genere ad alii dei aram hostia adduceretur, ad alii
non sacrificaretur, cum ab eodem odio alter videre
nollet, alter etiam videre pereuntem vellet. sic factum 5
ut Libero patri, repertori vitis, <h>irci immolarentur,
proinde ut capite darent poenas; contra ut Minervae
caprini generis nihil immolarent propter oleam, quod
eam quam laeserit fieri dicunt sterilem: eius enim
salivam esse fructuis venenum [L]: hoc nomine etiam 20.1
Athenis in arcem non inigi, praeterquam semel ad
necessarium sacrificium, ne arbor olea, quae primum
dicitur ibi nata, a capra tangi possit. Nec [n]ullae, in-
quam, pecudes agri culturae sunt propriae, nisi quae 5
agrum opere, quo cultior sit, adiuvare, ut eae quae
iunctae arare possunt. Agrasius, Si istuc ita est, in- 21.1
quit, quo modo pecus removeri potest ab agro, cum
stercus, quod plurimum prodest, greges pecorum mi-
nistrent? Sic, inquit Agrius, venalium greges dicemus
agri culturam esse, si propter istam rem habendum 5
statuerimus. sed error hinc, quod pecus in agro esse
potest et fructus in eo agro ferre, quod non sequen-
dum. nam sic etiam res aliae diversae ab agro erunt
adsumendae, ut si habet plures in fundo textores atque
institutos histonas, sic alios artifices. 10