Merula, Duo genera sunt, inquit, ornithonis, unum 3.4.2.1
delectationis causa, ut Varro hic fecit noster sub Ca-
sino, quod amatores invenit multos; alterum fructus
causa, quo genere macellarii et in urbe quidam habent
loca clausa et rure maxime conducta in Sabinis, quod 5
ibi propter agri naturam frequentes apparent turdi.
ex iis tertii generis voluit esse Lucullus coniunctum 3.1
aviarium, quod fecit in Tusculano, ut in eodem tecto
ornithonis inclusum triclinium haberet, ubi delicate
cenitaret et alios videret in mazonomo positos coctos,
alios volitare circum fenestras captos. quod inutile 5
invenerunt. nam non tantum in eo oculos delectant
intra fenestras aves volitantes, quantum offendit quod
alienus odor opplet nares. sed quod te malle arbitror, 5.1.1
Axi, dicam de hoc [ornithone] quod fructus causa
faciunt, unde, non ubi sumuntur pingues turdi. igitur
testudo, ut peristylum tectum tegulis aut rete, fit
magna, in qua milia aliquot turdorum ac merularum 5
includere possint, quidam cum eo adiciant praeterea 2.1
aves alias quoque, quae pingues veneunt care, ut
miliariae ac coturnices. in hoc tectum aquam venire
oportet per fistulam et eam potius per canales an-
gustas serpere, quae facile extergeri possint (si enim 5
late ibi diffusa aqua, et inquinatur facilius et bibitur
inutilius), et ex eis caduca quae abundat per fistulam
exire, ne luto aves laborent. ostium habere humile 3.1
et angustum et potissimum eius generis, quod cocliam
appellant, ut solet esse in cavea, in qua tauri pugnare
solent: fenestras raras, per quas non videantur ex-
trinsecus arbores aut aves, quod earum aspectus ac 5
desiderium marcescere facit volucres inclusas. tantum
locum luminis habere oportet, ut aves videre possint,
ubi adsidant, ubi cibus, ubi aqua sit. tectorio tacta
esse levi circum [h]ostia ac fenestras, nequa intrare mus
aliave quae bestia possit. circum huius aedifici[i] pa- 4.1
rietes intrinsecus multos esse palos, ubi aves adsidere
possint, praeterea [e] perticis inclinatis ex humo ad
parietem et in eis traversis gradatim modicis inter-
vallis perticis adnexis ad speciem cancellorum sceni- 5
corum ac theatri. deorsum in terram esse aquam,
quam bibere possint, cibatui offas positas. eae maxime
glomerantur ex ficis et farre mixto. diebus viginti
antequam tollere vult turdos, largius dat cibum, quod
plus ponit et farre subtiliore incipit alere. in hoc 10
tecto caveas, quae caveae tabulata habeant aliquot ad
pertica<rum> subplementum. contra hoc aviarium * * * quae 5.1
mortuae ibi sunt aves, ut domino numerum reddat,
solet ibidem servare. cum opus sunt, ex hoc aviario
ut sumantur idoneae, excludantur in minusculum avia-
rium, quod est coniunctum cum maiore ostio, lumine 5
inlustriore, quod seclusorium appellant. ibi cum eum
numerum habet exclusum, quem sumere vult, omnes
occidit. hoc ideo in secluso clam, ne reliqui, si vide- 6.1
ant, despondeant animum atque alieno tempore vendi-
toris moriantur. non ut advenae volucres pullos faciunt,
in agro ciconiae, in tecto hirundines, sic aut hic aut
illic turdi, qui cum sint nomine mares, re vera feminae 5
quoque sunt. neque id non secutum ut esset in me-
rulis, quae nomine feminino mares quoque sunt. prae- 7.1
terea volucres cum partim advenae sint, ut hirundines
et grues, partim vernaculae, ut gallinae ac columbae,
de illo genere sunt turdi adventicio ac quotannis in
Italiam trans mare advolant circiter aequinoctium au- 5
tumnale et eodem revolant ad aequinoctium vernum,
et alio tempore turtures ac coturnices immani numero.
hoc ita fieri apparet in insulis propinquis Ponti<i>s,
Palmariae, Pandateriae. ibi enim in prima volatura,
cum veniunt, morantur dies paucos requiescendi causa 10
itemque faciunt, cum ex Italia trans mare remeant.