Ea res Alexandrum dividere copias coe- 4.3.1.1
git, et, ne segniter adsidere uni urbi videre-
tur, operi Perdiccan Crateronque praefecit; ipse
cum expedita manu Arabiam petiit.
Inter haec 2.1
Tyrii navem magnitudine eximia saxis harena-
que a puppi oneratam, ita ut multum prora emi-
neret, bitumine ac sulphure inlitam remis con-
citaverunt, et, cum magnam vim venti vela 5
quoque concepissent, celeriter ad molem succes-
sit.
Tum prora eius accensa remiges desiluere 3.1
in scaphas, quae ad hoc ipsum praeparatae
sequebantur; navis autem igne concepto la-
tius fundere incendium coepit, quod, priusquam
posset occurri, turres et cetera opera in capite 5
molis posita comprendit.
At qui desiluerant 4.1
in parva navigia, faces et quicquid alendo igni
aptum erat in eadem opera ingerunt. Iamque
non <imae> modo Macedonum turres, sed etiam
summa tabulata conceperant ignem, cum ii, qui 5
in turribus erant, partim haurirentur incendio,
partim armis omissis in mare semet ipsi immit-
terent.
At Tyrii, qui capere eos quam interfi- 5.1
cere mallent, natantium manus stipitibus saxis-
que lacerabant, donec debilitati impune navigiis
excipi possent.
Nec incendio solum opera con- 6.1
sumpta, sed forte eodem die vehementior ven-
tus motum ex profundo mare inlisit in molem,
crebrisque fluctibus compages operis verbera-
tae laxavere, saxaque interfluens unda medium 5
opus rupit.
Prorutis igitur lapidum cumulis, 7.1
quibus iniecta terra sustinebatur, praeceps in
profundum ruit, tantaeque molis vix ulla ves-
tigia invenit Arabia rediens Alexander. Hic,
quod in adversis rebus solet fieri, alius in alium 5
culpam referebant, cum omnes verius de saevi-
tia maris queri possent.
Rex novi operis molem 8.1
orsus in adversum ventum non latere sed recta
fronte direxit: ea cetera opera velut sub ipsa
latentia tuebatur; latitudinem quoque aggeri
adiecit, ut turres in medio excitatae procul teli 5
iactu abessent.
Totas autem arbores cum in- 9.1
gentibus ramis in altum iaciebant, deinde saxis
onerabant rursusque cumulo eorum alias arbo-
res iniciebant, tum humus aggerebatur; super
quae alia strue saxorum arborumque cumulata 5
velut quodam nexu continens opus iunxerant.
Nec Tyrii, quicquid ad impediendam molem ex-
cogitari poterat, segniter exequebantur.
Prae- 10.1
cipuum auxilium erat, qui procul hostium con-
spectu subibant aquam occultoque lapsu ad
molem usque penetrabant, falcibus palmites ar-
borum eminentium ad se trahentes. Quae ubi 5
secutae erant, pleraque secum in profundum
dabant; tum levatos onere stipites truncosque
arborum haud aegre moliebantur, deinde totum
opus, quod stipitibus fuerat innixum, funda-
mento lapso sequebatur. 10
  Aegro animi Alexandro nec, perseveraret an 11.1
abiret, satis certo classis Cypro advenit eodem-
que tempore Cleander cum Graecis militibus in
Asiam nuper advectis. C et XC navigia in duo
dividit cornua: laevum Pnytagoras, rex Cy- 5
priorum, cum Cratero tuebatur, Alexandrum
in dextro quinqueremis regia vehebat.
Nec 12.1
Tyrii, quamquam classem habebant, ausi na-
vale inire certamen: tris omnino ante ipsa moe-
nia opposuerunt, quibus rex invectus ipsas de-
mersit. 5
  Postera die classe ad moenia admota undi- 13.1
que tormentis et maxime arietum pulsu muros
quatit; quos Tyrii raptim obstructis saxis refe-
cerunt, interiorem quoque murum, ut, si prior
fefellisset, illo se tuerentur, [undique] orsi. 5
Sed 14.1
undique vis mali urgebat: moles intra teli iac-
tum erat, classis moenia circumibat, terrestri
simul navalique clade obruebantur. Quippe bi-
nas quadriremes Macedones inter se ita iunxe- 5
rant, ut prorae cohaererent, puppes interval-
lo, quantum capere poterant, distarent.
Hoc 15.1
puppium intervallum antemnis asseribusque
validis deligatis superque eos pontibus stratis,
qui militem sustinerent, impleverant. Sic in-
structas quadriremes ad urbem agebant: inde 5
missilia in propugnantes ingerebantur tuto, quia
proris miles tegebatur.
Media nox erat, cum 16.1
classem sic uti dictum est paratam circumire
muros iubet. Iamque naves urbi undique admo-
vebantur, et Tyrii desperatione torpebant, cum
subito spissae nubes intendere se caelo et quic- 5
quid lucis internitebat effusa caligine extinc-
tum est.
Tum inhorrescens mare paulatim 17.1
levari, deinde acriore vento concitatum fluctus
ciere et inter se navigia conlidere. Iamque scin-
di coeperunt vincula, quibus conexae quadrire-
mes erant, ruere tabulata et cum ingenti fragore 5
in profundum secum milites trahere.
Neque 18.1
enim conserta navigia ulla ope in turbido regi
poterant: miles ministeria nautarum, remex mi-
litis officia turbabat, et, quod in eiusmodi casu
accidit, periti ignaris parebant: quippe guber- 5
natores, alias imperare soliti, tum metu mortis
iussa exequebantur. Tandem remis pertinacius
everberatum mare veluti eripientibus navigia
classicis cessit, adpulsaque sunt litori lacerata
pleraque. 10
  Isdem forte diebus Carthaginiensium legati 19.1
XXX superveniunt, magis obsessis solacium
quam auxilium: quippe domestico bello Poenos
impediri nec de imperio sed pro salute dimicare
nuntiabant. 5
Syracusani tum Africam urebant 20.1
et haud procul Carthaginis muris locaverant
castra. Non tamen defecere animis Tyrii, quam-
quam ab ingenti spe destituti erant; sed coniu-
ges liberosque devehendos Carthaginem tradi- 5
derunt, fortius quicquid accideret laturi, si ca-
rissimam sui partem extra sortem communis
periculi habuissent.
Cumque unus e civibus in 21.1
contione indicasset oblatam esse per somnum
sibi speciem Apollinis, quem eximia religione
colerent, urbem deserentis molemque a Mace-
donibus in salo iactam in silvestrem saltum esse 5
mutatam,
quamquam auctor levis erat, tamen 22.1
ad deteriora credenda proni metu aurea catena
devinxere simulacrum araeque Herculis, cuius
numini urbem dicaverant, inseruere vinculum,
quasi illo deo Apollinem retenturo. Syracusis 5
id simulacrum devexerant Poeni et in maiorum
locaverant patria multisque aliis spoliis urbium
a semet captarum non Carthaginem magis quam
Tyrum ornaverant.
Sacrum quoque, quod 23.1
equidem dis minime cordi esse crediderim, mul-
tis saeculis intermissum repetendi auctores qui-
dam erant, ut ingenuus puer Saturno immo-
laretur—quod sacrilegium verius quam sacrum 5
Carthaginienses a conditoribus traditum usque
ad excidium urbis suae fecisse dicuntur—ac nisi
seniores obstitissent, quorum consilio cuncta
agebantur, humanitatem dira superstitio vicis-
set. 10
Ceterum efficacior omni arte necessitas 24.1
non usitata modo praesidia sed quaedam etiam
nova admovit. Namque ad implicanda navi-
gia, quae muros subibant, validos asseres fu-
nibus inligaverant, ut, cum tormento asseres 5
promovissent, subito laxatis funibus inicerent.
Unci quoque et falces ex isdem asseribus de- 25.1
pendentes aut propugnatores aut ipsa navigia
lacerabant. Clipeos vero aereos multo igne tor-
rebant, quos repletos fervida harena caenoque
decocto e muris subito devolvebant. 5
Nec ulla 26.1
pestis magis timebatur: quippe ubi loricam cor-
pusque fervens harena penetraverat, nec ulla vi
excuti poterat et quicquid attigerat perurebat,
iacientesque arma laceratis omnibus, quis pro- 5
tegi poterant, vulneribus inulti patebant. Corvi
vero et ferreae manus tormento remissae pleros-
que rapiebant.