| Biduo ibi stativa rex habuit; in proxi- | 4.10.1.1 |
| mum deinde pronuntiari <iter> iussit. | |
| Sed prima | 2.1 |
| fere vigilia luna deficiens primum nitorem side- | |
| ris sui condidit, deinde sanguinis colore suffuso | |
| lumen omne foedavit, sollicitisque sub ipsum | |
| tanti discriminis casum ingens religio et ex ea | 5 |
| formido quaedam incussa est. | |
| Dis invitis in | 3.1 |
| ultimas terras trahi se querebantur: iam nec | |
| flumina posse adiri nec sidera pristinum servare | |
| fulgorem, vastas terras, deserta omnia occur- | |
| rere; in unius hominis iactationem tot milium | 5 |
| sanguinem impendi, fastidio esse patriam, ab- | |
| dicari Philippum patrem, caelum vanis cogi- | |
| tationibus petere. | |
| Iam prope seditionem res | 4.1 |
| erat, cum ad omnia interritus duces principes- | |
| que militum frequentes adesse praetorio iubet | |
| Aegyptiosque vates, quos caeli ac siderum peri- | |
| tissimos esse credebat, quid sentirent expromere | 5 |
| iubet. | |
| At illi, qui satis scirent temporum or- | 5.1 |
| bes implere destinatas vices lunamque deficere, | |
| cum aut terram subiret aut sole premeretur, | |
| rationem quidem ipsis perceptam non edocent | |
| vulgus; | 5 |
| ceterum adfirmant solem Graecorum, | 6.1 |
| lunam esse Persarum, quotiensque illa deficiat, | |
| ruinam stragemque illis gentibus portendi, vete- | |
| raque exempla percensent Persidis regum, quos | |
| adversis dis pugnasse lunae ostendisset defec- | 5 |
| tio. | |
| Nulla res multitudinem efficacius regit | 7.1 |
| quam superstitio: alioqui impotens, saeva, mu- | |
| tabilis, ubi vana religione capta est, melius va- | |
| tibus quam ducibus suis paret. Igitur edita in | |
| vulgus Aegyptiorum responsa rursus ad spem | 5 |
| et fiduciam erexere torpentes. | |
| Rex impetu ani- | 8.1 |
| morum utendum ratus secunda vigilia castra | |
| movit: dextra Tigrim habebat, a laeva montes, | |
| quos Gordyaeos vocant. | |
| Hoc ingressis iter spe- | 9.1 |
| culatores, qui praemissi erant, sub lucis ortum | |
| Dareum adventare nuntiaverunt. Instructo igi- | |
| tur milite et composito agmine antecedebat. | |
| Sed Persarum moratores erant mille ferme, | 10.1 |
| qui speciem magni agminis fecerant: quippe ubi | |
| explorari vera non possunt, falsa per metum | |
| augentur. | |
| His cognitis rex cum paucis suorum | 11.1 |
| adsecutus agmen refugientium ad suos alios ce- | |
| cidit, cepit alios; equitesque praemisit specula- | |
| tum, simul ut ignem, quo barbari cremaverant | |
| vicos, extinguerent. | 5 |
| Quippe fugientes raptim | 12.1 |
| tectis acervisque frumenti iniecerant flammas; | |
| quae cum in summo haesissent, ad inferiora | |
| nondum penetraverant. | |
| Extincto igitur igne | 13.1 |
| plurimum frumenti repertum est; copia alia- | |
| rum quoque rerum abundare coeperunt. Ea res | |
| ipsa militi ad persequendum hostem animum | |
| incendit: quippe urente et populante eo terram | 5 |
| festinandum erat, ne incendio cuncta praecipe- | |
| ret. | |
| In rationem ergo necessitas versa est: | 14.1 |
| quippe Mazaeus, qui antea per otium vicos in- | |
| cenderat, iam fugere contentus pleraque in- | |
| violata hosti reliquit. | |
| Alexander haud longius | 15.1 |
| CL stadiis Dareum a se abesse compererat. Ita- | |
| que ad satietatem quoque copia commeatuum | |
| instructus quadriduo in eodem loco substitit. | |
| Interceptae deinde Darei litterae sunt, qui- | 16.1 |
| bus Graeci milites sollicitabantur, ut regem aut | |
| interficerent aut proderent, dubitavitque, an | |
| eas pro contione recitaret, satis confisus Grae- | |
| corum quoque erga se benevolentiae ac fidei. | 5 |
| Sed Parmenio deterruit, <non> esse talibus pro- | 17.1 |
| missis imbuendas aures militum adfirmans: | |
| patere vel unius insidiis regem, nihil nefas | |
| esse avaritiae. Secutus consilii auctorem castra | |
| movit. | 5 |
| Iter facienti spado e captivis, qui Darei | 18.1 |
| uxorem comitabantur, deficere eam nuntiat et | |
| vix spiritum ducere. | |
| Itineris continui labore | 19.1 |
| animique aegritudine fatigata inter socrus et | |
| virginum filiarum manus conlapsa erat, deinde | |
| et extincta. | |
| Id ipsum nuntians alius super- | 20.1 |
| venit. Et rex, haud secus quam si parentis mors | |
| nuntiata esset, crebros edidit gemitus lacrimis- | |
| que obortis, quales Dareus profudisset, in taber- | |
| naculum, in quo mater erat Darei defuncto ad- | 5 |
| sidens corpori, venit. | |
| Hic vero renovatus est | 21.1 |
| maeror, ut prostratam humi vidit. Recenti malo | |
| priorum quoque admonita receperat in gremium | |
| adultas virgines, magna quidem mutui doloris | |
| solacia, sed quibus ipsa deberet esse solacio. | 5 |
| In | 22.1 |
| conspectu erat nepos parvulus, ob id ipsum mi- | |
| serabilis, quod nondum sentiebat calamitatem | |
| ex maxima parte ad ipsum redundantem. | |
| Cre- | 23.1 |
| deres Alexandrum inter suas necessitudines flere | |
| et solacia non adhibere sed quaerere. Cibo certe | |
| abstinuit omnemque honorem funeri patrio Per- | |
| sarum more servavit, dignus, hercule, qui nunc | 5 |
| quoque tantae et mansuetudinis et continentiae | |
| ferat fructum. | |
| Semel omnino eam viderat, | 24.1 |
| quo die capta est,—nec ut ipsam, sed ut Darei | |
| matrem videret—eximiamque pulchritudinem | |
| formae eius non libidinis habuerat invitamen- | |
| tum sed gloriae. | 5 |
| E spadonibus, qui circa reginam erant, Ty- | 25.1 |
| riotes inter trepidationem lugentium elapsus per | |
| eam portam, quae, quia ab hoste aversa erat, | |
| levius custodiebatur, ad Darei castra pervenit | |
| exceptusque a vigilibus in tabernaculum regis | 5 |
| perducitur gemens et veste lacerata. | |
| Quem | 26.1 |
| ut conspexit Dareus, multiplici doloris expecta- | |
| tione commotus et, quid potissimum timeret, | |
| incertus "Vultus" inquit "tuus nescio quod | |
| ingens malum praefert, sed cave miseri hominis | 5 |
| auribus parcas: didici esse infelix, et saepe cala- | |
| mitatis solacium est nosse sortem suam. | |
| Num | 27.1 |
| —quod maxime suspicor, eloqui timeo—ludi- | |
| bria meorum nuntiaturus es mihi et, ut credo, | |
| ipsis quoque omni tristiora supplicio?" | |
| Ad | 28.1 |
| haec Tyriotes "Istud quidem procul abest" in- | |
| quit; "quantuscumque enim reginis honos ab | |
| iis, qui parent, haberi potest, tuis a victore ser- | |
| vatus est. Sed uxor tua paulo ante excessit e | 5 |
| vita." | |
| Tunc vero non gemitus modo sed etiam | 29.1 |
| eiulatus totis castris exaudiebantur. Nec dubi- | |
| tavit Dareus, quin interfecta esset, quia nequis- | |
| set contumeliam perpeti, exclamatque amens | |
| dolore: "Quod ego tantum nefas commisi, | 5 |
| Alexander? quem tuorum propinquorum ne- | |
| cavi, ut hanc vicem saevitiae meae <redderes>? | |
| Odisti me, non quidem provocatus; sed finge | |
| iustum intulisse te bellum: cum feminis ergo | |
| agere debueras?" | 10 |
| Tyriotes adfirmare per deos | 30.1 |
| patrios nihil in eam gravius esse consultum: | |
| ingemuisse etiam Alexandrum morti et non par- | |
| cius flevisse quam ipse lacrimaret. | |
| Ob haec | 31.1 |
| ipsa amantis animus in sollicitudinem suspicio- | |
| nemque revolutus est, desiderium captivae pro- | |
| fecto a consuetudine stupri ortum esse coniec- | |
| tans. | 5 |
| Summotis igitur arbitris, uno dumtaxat | 32.1 |
| Tyriote retento, iam non flens, sed suspirans | |
| "Videsne," inquit, "Tyriote, locum mendacio | |
| non esse? tormenta iam hic erunt, sed ne expec- | |
| taveris per deos, si quid tibi tui regis reveren- | 5 |
| tiae est: num, quod et scire expeto et quaerere | |
| pudet, ausus est et dominus et iuvenis?" | |
| Ille | 33.1 |
| quaestioni corpus offerre, deos testes invocare, | |
| caste sancteque habitam esse reginam. | |
| Tan- | 34.1 |
| dem ut fides facta est vera esse, quae adfirmaret | |
| spado, capite velato diu flevit manantibusque | |
| adhuc lacrimis, veste ab ore reiecta, ad caelum | |
| manus tendens "Di patrii," inquit "primum | 5 |
| mihi stabilite regnum; deinde, si de me iam | |
| transactum est, precor, ne quis potius Asiae rex | |
| sit quam iste tam iustus hostis, tam misericors | |
| victor." |