Ille quidem confestim Mazaeum cum 4.12.1.1
tribus equitum milibus ad itinera, quae hostis
petiturus erat, occupanda praemisit.
Alexander 2.1
corpori uxoris eius iustis persolutis omnique
graviore comitatu intra eadem munimenta cum
modico praesidio relicto ad hostem contendit.
<In> duo cornua diviserat peditem utrique lateri 3.1
equite circumdato; impedimenta sequebantur
agmen.
Praemissum deinde cum citis equi- 4.1
tibus Menidan iubet explorare, ubi Dareus es-
set. At ille, cum Mazaeus haud procul conse-
disset, non ausus ultra procedere, nihil aliud
quam fremitum hominum hinnitumque equo- 5
rum exaudisse nuntiat.
Mazaeus quoque con- 5.1
spectis procul exploratoribus in castra se rece-
pit, adventus hostium nuntius. Igitur Dareus,
qui in patentibus campis decernere optabat, ar-
mari militem iubet aciemque disponit. 5
In laevo 6.1
cornu Bactriani ibant equites, mille admodum,
Dahae totidem, et Arachosii Susianique quat-
tuor milia explebant. Hos centum falcati cur-
rus sequebantur. Proximus quadrigis erat Bes- 5
sus cum VIII milibus equitibus item Bactrianis.
Massagetae duobus milibus agmen eius claude- 7.1
bant. Pedites his plurium gentium non immix-
tos, sed suae cuiusque nationis iunxerat copias.
Persas deinde cum Mardis Sogdianisque Ario-
barzanes et Orontobates ducebant. 5
Illi parti- 8.1
bus copiarum, summae Orsines praeerat, a sep-
tem Persis oriundus, ad Cyrum quoque nobilis-
simum regem originem sui referens.
Hos aliae 9.1
gentes ne sociis quidem satis notae sequebantur.
Post quas L quadrigas Phradates magno Cas-
piorum agmine antecedebat. Indi ceterique Ru-
bri maris accolae, nomina verius quam auxilia, 5
post currus erant.
Claudebatur hoc agmen 10.1
aliis falcatis curribus, quis peregrinum militem
adiunxerat. Hunc Armenii, quos minores ap-
pellant, Armenios Babylonii, utrosque Belitae
et, qui montes Cossaeorum incolebant, seque- 5
bantur.
Post hos ibant Gortuae, gentis quidem 11.1
Euboicae, Medos quondam secuti, sed iam de-
generes et patrii moris ignari. Adplicuerat
his Phrygas et Cataonas. Parthyaeorum deinde
gens incolentium terras, quas nunc Parthi Scy- 5
thia profecti tenent, claudebant agmen. Haec
sinistri cornus facies fuit.
Dextrum tenebant 12.1
natio maioris Armeniae Cadusiique et Cappa-
doces et Syri ac Medi. His quoque falcati cur-
rus L erant.
Summa totius exercitus, equites 13.1
XLV milia, pedestris acies DC milia expleve-
rat. Hoc modo instructi X stadia procedunt
iussique subsistere armati hostem expectabant.
  Alexandri exercitum pavor, cuius causa non 14.1
suberat, invasit: quippe lymphati trepidare
coeperunt omnium pectora occulto metu per-
currente. Caeli fulgor tempore aestivo ardenti
similis internitens ignis praebuit speciem, flam- 5
masque ex Darei castris splendere, velut inlati
temere praesidiis, credebant.
Quodsi perculsis 15.1
Mazaeus, qui praesidebat itineri, supervenisset,
ingens clades accipi potuit; nunc, dum ille seg-
nis in eo, quem occupaverat, tumulo sedet, con-
tentus non lacessi, 5
Alexander cognito pavore 16.1
exercitus signum, ut consisterent, dari, ante ip-
sos arma deponere ac levare corpora iubet, ad-
monens nullam subiti causam esse terroris, hos-
tem procul stare. 5
Tandem compotes sui pari- 17.1
ter arma et animos recepere. Nec quicquam ex
praesentibus tutius visum est quam eodem loco
castra munire.
Postero die Mazaeus—cum 18.1
delectis equitum in edito colle, ex quo Macedo-
num prospiciebantur castra, consederat—sive
metu sive quia speculari modo iussus erat, ad
Dareum rediit. 5
Macedones eum ipsum collem, 19.1
quem deseruerat, occupaverunt: nam et tutior
planitie erat et inde acies hostium, quae in
campo explicabatur, conspici poterat.
Sed ca- 20.1
ligo, quam circa humidi effuderant montes,
universam equidem rei faciem non abstulit, ce-
terum agminum discrimina atque ordinem pro-
hibuit perspici. Multitudo inundaverat campos, 5
fremitusque tot milium etiam procul stantium
aures impleverat.
Fluctuari animo rex et modo 21.1
suum modo Parmenionis consilium sera aesti-
matione perpendere: quippe eo ventum erat,
unde recipi exercitus nisi victor sine clade non
posset. 5
Itaque dissimulato <pericu>lo mercenna- 22.1
rium equitem ex Paeonia praecedere iubet.
Ipse phalangem, sicut antea dictum est, in 23.1
duo cornua extenderat: utrumque cornu equi-
tes tegebant. Iamque nitidior lux discussa cali-
gine aciem hostium ostenderat, et Macedones
sive alacritate sive taedio expectationis ingen- 5
tem pugnantium more edidere clamorem. Red-
ditus et a Persis nemora vallesque circumiectas
terribili sono impleverat.
Nec iam contineri 24.1
Macedones poterant, quin cursu quoque ad
hostem contenderent. Melius adhuc ratus in
eodem tumulo castra munire, vallum iaci iussit
strenueque opere perfecto in tabernaculum, ex 5
quo tota acies hostium conspiciebatur, secessit.