Emensis tot terras in spem victoriae, 4.14.1.1
de qua dimicandum foret, hoc unum superesse
discrimen. Granicum hic amnem Ciliciaeque
montes et Syriam Aegyptumque praetereunti-
bus raptas, ingentia spei gloriaeque incitamenta, 5
referebat.
Reprehensos ex fuga Persas pugna- 2.1
turos, quia fugere non possent. Tertium iam
diem metu exangues armis suis oneratos in eo-
dem vestigio haerere. Nullum desperationis il-
lorum maius indicium esse, quam quod urbes, 5
quod agros suos urerent, quicquid non corrupis-
sent, hostium esse confessi.
Nomina modo 3.1
vana gentium ignotarum ne extimescerent: ne-
que enim ad belli discrimen pertinere, qui ab iis
Scythae quive Cadusii appellarentur. Ob id ip-
sum, quod ignoti essent, ignobiles esse: 5
num- 4.1
quam ignorari viros fortes, at imbelles ex late-
bris suis erutos nihil praeter nomina adferre.
Macedonas virtute adsecutos, ne quis toto orbe
locus esset, qui tales viros ignoraret. 5
Intueren- 5.1
tur barbarorum inconditum agmen: alium nihil
praeter iaculum habere, alium funda saxa libra-
re, paucis iusta arma esse. Itaque illinc plures
stare, hinc plures dimicaturos. 5
Nec postulare 6.1
se, ut fortiter capesserent proelium, ni ipse ce-
teris fortitudinis fuisset exemplum: se ante pri-
ma signa dimicaturum. Spondere pro se tot
cicatrices, totidem corporis decora; scire ipsos 5
unum paene se praedae communis exortem in
illis colendis ornandisque usurpare victoriae
praemia.
Haec se fortibus viris dicere. Si qui 7.1
dissimiles eorum essent, illa fuisse dicturum:
pervenisse eo, unde fugere non possent. Tot ter-
rarum spatia emensis, tot amnibus montibusque
post tergum obiectis iter in patriam et penates 5
manu esse faciendum. Sic duces, sic proximi
militum instincti sunt.
  Dareus in laevo cornu erat, magno suorum 8.1
agmine, delectis equitum peditumque stipa-
tus, contempseratque paucitatem hostis vanam
aciem esse extentis cornibus ratus.
Ceterum, 9.1
sicut curru eminebat, dextra laevaque ad cir-
cumstantia agmina oculos manusque circum-
ferens "Terrarum," inquit "quas Oceanus hinc
adluit, illinc claudit Hellespontus, paulo ante 5
domini, iam non de gloria, sed de salute et, quod
saluti praeponitis, libertate pugnandum est.
Hic dies imperium, quo nulla amplius vidit 10.1
aetas, aut constituet aut finiet. Apud Granicum
minima virium parte cum hoste certavimus, in
Cilicia victos Syria poterat excipere, magna
munimenta regni Tigris atque Euphrates erant. 5
Ventum est eo, unde pulsis ne fugae quidem 11.1
locus est. Omnia tam diutino bello exhausta
post tergum sunt: non incolas suos urbes, non
cultores habent terrae. Coniuges quoque et libe-
ri sequuntur hanc aciem, parata hostibus prae- 5
da, nisi pro carissimis pignoribus corpora op-
ponimus.
Quod mearum fuit partium, exer- 12.1
citum, quem paene immensa planities vix cape-
ret, comparavi; equos, arma distribui; comme-
atus ne tantae multitudini deessent, providi;
locum, in quo acies explicari posset, elegi. 5
Ce- 13.1
tera in vestra potestate sunt: audete modo vin-
cere famamque, infirmissimum adversus fortes
viros telum, contemnite. Temeritas est, quam
adhuc pro virtute timuistis; quae ubi primum 5
impetum effudit, velut quaedam animalia emis-
so aculeo, torpet.
Hi vero campi deprehen- 14.1
dere paucitatem, quam Ciliciae montes abscon-
derant. Videtis ordines raros, cornua extenta,
mediam aciem vanam <et> exhaustam; nam ul-
timi, quos locavit aversos, terga iam praebent. 5
Obteri, mehercule, equorum ungulis possunt,
etiam si nihil praeter falcatos currus emisero.
Et bello vicerimus, si vincimus proelio; nam 15.1
ne illis quidem ad fugam locus est: hinc Euphra-
tes, illinc Tigris prohibet inclusos.
Et quae 16.1
antea pro illis erant, in contrarium versa sunt.
Nostrum mobile et expeditum agmen est, illud
praeda grave. Implicatos ergo spoliis nostris
trucidabimus, eademque res et causa erit victo- 5
riae et fructus.
Quodsi quem e vobis nomen 17.1
gentis movet, cogitet Macedonum illic arma
esse, non corpora. Multum enim sanguinem in-
vicem hausimus, et semper gravior in paucitate
iactura est. 5
Nam Alexander, quantuscumque 18.1
ignavis et timidis videri potest, unum animal
est et, si quid mihi creditis, temerarium et vae-
cors, adhuc nostro pavore quam sua virtute feli-
cius. 5
Nihil autem potest esse diuturnum, cui 19.1
non subest ratio. Licet felicitas adspirare videa-
tur, tamen ad ultimum temeritati non suffi-
cit. Praeterea breves et mutabiles vices rerum
sunt, et fortuna numquam simpliciter indulget. 5
Forsitan ita dii fata ordinaverint, ut Per- 20.1
sarum imperium, quod secundo cursu per
CCXXX annos ad summum fastigium evexe-
rant, magno motu concuterent magis quam ad-
fligerent admonerentque nos fragilitatis huma- 5
nae, cuius nimia in prosperis rebus oblivio est.
Modo Graecis ultro bellum inferebamus, nunc 21.1
in sedibus nostris propulsamus inlatum: iacta-
mur invicem varietate fortunae. Videlicet im-
perium, quia mutuo adfectamus, una gens non
capit. 5
Ceterum, etiamsi spes non subesset, ne- 22.1
cessitas tamen stimulare deberet. Ad extrema
perventum est. Matrem meam, duas filias,
Ochum in spem huius imperii genitum, prin-
cipes, illam subolem regiae stirpis, duces vestros 5
reorum instar vinctos habet: nisi quid in vobis
opis est, ego maiore mei parte captivus sum.
Eripite viscera mea ex vinculis, restituite mihi
pignora, pro quibus ipsi mori non recusatis,
parentem, liberos; nam coniugem in illo carcere 10
amisi.
Credite nunc omnes hos tendere ad vos 23.1
manus, implorare patrios deos, opem vestram,
misericordiam, fidem exposcere, ut compedi-
bus, ut servitute, ut precario victu ipsos libere-
tis. An creditis aequo animo iis servire, quorum 5
reges esse fastidiunt?
Video admoveri hostium 24.1
aciem, sed quo propius discrimen accedo, hoc
minus iis, quae dixi, possum esse contentus. Per
ego vos deos patrios aeternumque ignem, qui
praefertur altaribus, fulgoremque solis intra fi- 5
nes regni mei orientis, per aeternam memoriam
Cyri, qui ademptum Medis Lydisque imperium
primus in Persidem intulit, vindicate ab ultimo
dedecore nomen gentemque Persarum.
Ite ala- 25.1
cres et spiritus pleni, ut, quam gloriam accepis-
tis a maioribus vestris, posteris relinquatis. In
dextris vestris iam libertatem, opem, spem fu-
turi temporis geritis. Effugit mortem, quisquis 5
contempserit: timidissimum quemque consequi-
tur.
Ipse non patrio more solum, sed etiam, ut 26.1
conspici possim, curru vehor nec recuso, quo
minus imitemini me, sive fortitudinis exemplum
sive ignaviae fuero."