Hic vero palam cupiditates suas solvit 6.6.1.1
continentiamque et moderationem, in altissima
quaque fortuna eminentia bona, in superbiam
ac lasciviam vertit.
Patrios mores disciplinam- 2.1
que Macedonum regum salubriter temperatam
et civilem habitum velut leviora magnitudine
sua ducens Persicae regiae par deorum poten-
tiae fastigium aemulabatur. 5
Iacere humi vene- 3.1
rabundos ipsum paulatimque servilibus minis-
teriis tot victores gentium imbuere et captivis
pares facere expetebat.
Itaque purpureum dia- 4.1
dema distinctum albo, quale Dareus habuerat,
capiti circumdedit vestemque Persicam sump-
sit, ne omen quidem veritus, quod a victoris in-
signibus in devicti transiret habitum. 5
Et ille se 5.1
quidem spolia Persarum gestare dicebat, sed
cum illis quoque mores induerat, superbiamque
habitus animi insolentia sequebatur.
Litteras 6.1
quoque, quas in Europam mitteret, veteris anuli
gemma obsignabat, iis, quas in Asiam scriberet,
Darei anulus imprimebatur, ut appareret unum
animum duorum non capere fortunam. 5
Ami- 7.1
cos vero et equites—hi namque principes mili-
tum—aspernantes quidem, sed recusare non
ausos Persicis oneraverat vestibus.
Paelices 8.1
CCC et LX, totidem quot Darei fuerant, regiam
implebant; quas spadonum greges, et ipsi mu-
liebria pati adsueti, sequebantur.
Haec luxu et 9.1
peregrinis infecta moribus veteres Philippi mi-
lites, rudis natio ad voluptates, palam aversa-
bantur, totisque castris unus omnium sensus ac
sermo erat plus amissum victoria quam bello 5
esse quaesitum:
<tum> cum maxime vinci ipsos 10.1
dedique alienis moribus et externis. Quo tandem
ore domos quasi in captivo habitu reversuros?
Pudere iam sui regem: victis quam victoribus
similiorem ex Macedoniae imperatore Darei sa- 5
trapen factum.
Ille non ignarus et principes 11.1
amicorum et exercitum graviter offendi gra-
tiam liberalitate donisque reparare temptabat;
sed, opinor, liberis pretium servitutis ingratum
est. 5
Igitur, ne in seditionem res verteretur, 12.1
otium interpellandum erat bello, cuius materia
opportune alebatur.
Namque Bessus veste re- 13.1
gia sumpta Artaxerxen appellari se iusserat
Scythasque et ceteros Tanais accolas contrahe-
bat. Haec Satibarzanes nuntiabat, quem recep-
tum in fidem regioni, quam antea obtinuerat, 5
praefecit.
Et cum grave spoliis apparatuque 14.1
luxuriae agmen vix moveretur, suas primum,
deinde totius exercitus sarcinas exceptis admo-
dum necessariis conferri iussit in medium.
Pla- 15.1
nities spatiosa erat, in quam vehicula onusta
perduxerant. Expectantibus cunctis, quid dein-
de esset imperaturus, iumenta iussit abduci suis-
que primum sarcinis face subdita ceteras incen- 5
di praecepit.
Flagrabant exurentibus dominis, 16.1
quae ut intacta ex urbibus hostium raperent,
saepe flammas restinxerant, nullo sanguinis
pretium audente deflere, cum regias opes idem
ignis exureret. 5
Brevi deinde ratio mitigavit 17.1
dolorem, habilesque militiae et ad omnia parati
laetabantur sarcinarum potius quam disciplinae
fecisse iacturam.
Igitur Bactrianam regionem 18.1
petebant. Sed Nicanor, Parmenionis filius, su-
bita morte correptus magno desiderio sui ad-
fecerat cunctos.
Rex ante omnes maestus 19.1
cupiebat quidem subsistere funeri adfuturus,
sed penuria commeatuum festinare cogebat: ita-
que Philotas cum duobus milibus et DC relictus,
ut iusta fratri persolveret; ipse contendit ad 5
Bessum.
  Iter facienti ei litterae adferuntur a finiti- 20.1
mis satraparum, e quibus cognoscit Bessum qui-
dem hostili animo occurrere cum exercitu, cete-
rum Satibarzanen, quem satrapeae Ariorum
ipse praefecisset, defecisse ab eo. 5
Itaque quam- 21.1
quam Besso imminebat, tamen Satibarzanen
opprimendum praeverti optimum ratus levem
armaturam et equestres copias educit totaque
nocte itinere strenue facto improvisus hosti su- 5
pervenit.
Cuius cognito adventu Satibarzanes 22.1
cum duobus milibus equitum—nec plures subito
contrahi poterant—Bactra perfugit; ceteri
proximos montes occupaverunt.
Praerupta 23.1
rupes est, qua spectat occidentem; eadem, qua
vergit ad orientem, leniore summissa fastigio
multis arboribus obsita perennem habet fontem,
ex quo large aquae manant. Circuitus eius XXX 5
et duo stadia comprendit.
In vertice herbidus 24.1
campus: in hoc multitudinem imbellem consi-
dere iubent; ipsi, qua rupes deerat, arborum
truncos et saxa obmoliuntur. XIII milia armata
erant. 5
In quorum obsidione Cratero relicto 25.1
ipse Satibarzanen sequi festinat. Et quia lon-
gius abesse eum cognoverat, ad expugnandos
eos, qui edita montium occupaverant, redit.
Ac primo repurgari iubet, quicquid ingredi 26.1
possent; deinde, ut occurrebant inviae cotes
praeruptaeque rupes, inritus labor videbatur
obstante natura.
Ille, ut erat animi semper 27.1
obluctantis difficultatibus, cum et progredi ar-
duum et reverti periculosum esset, versabat se
ad omnes cogitationes aliud atque aliud—ita
ut fieri solet, ubi prima quaeque damnamus— 5
subiciente animo. Haesitanti, quod ratio non
potuit, fortuna consilium subministravit.
Ve- 28.1
hemens favonius erat, et multam materiam ce-
ciderat miles aditum per saxa molitus. Haec
vapore torrido iam inaruerat;
ergo adgeri alias 29.1
arbores iubet et igni dari alimenta, celeriterque
stipitibus cumulatis fastigium montis aequatum
est.
Tunc undique ignis iniectus cuncta com- 30.1
prendit. Flammam in ora hostium ventus fere-
bat, fumus ingens velut quadam nube abscon-
derat caelum.
Sonabant incendio silvae, atque 31.1
ea quoque, quae non incenderat miles, concepto
igne proxima quaeque adurebant. Barbari sup-
pliciorum ultimum, si qua intermoreretur ignis,
effugere temptabant; sed, qua flamma dederat 5
locum, hostis obstabat.
Varia igitur caede con- 32.1
sumpti sunt: alii in medios ignes, alii petris prae-
cipitavere se, quidam hostium manibus obtule-
runt, pauci semustulati venere in potestatem.
  Hinc ad Craterum, qui Artacana obsidebat, 33.1
redit. Ille omnibus praeparatis regis expectabat
adventum, captae urbis titulo, sicut par erat,
cedens.
Igitur Alexander turres admoveri 34.1
iubet, ipsoque aspectu barbari territi e muris
supinas manus tendentes orare coeperunt, iram
in Satibarzanen, defectionis auctorem, reserva-
ret, supplicibus semet dedentibus parceret. Rex 5
data venia non obsidionem modo solvit, sed
omnia sua incolis reddidit.
  Ab hac urbe digresso supplementum novo- 35.1
rum militum occurrit: Zoilus D equites ex Grae-
cia adduxerat, III milia ex Illyrico Antipater
miserat, Thessali equites C et XXX cum Phi-
lippo erant, ex Lydia II milia et sescenti, pere- 5
grinus miles, advenerant, CCC equites gentis
eiusdem sequebantur.
Hac manu adiecta <adit> 36.1
Drangas: bellicosa natio est. Satrapes erat Bar-
zaentes, sceleris in regem suum particeps Besso:
is suppliciorum, quae meruerat, metu profugit
in Indiam. 5