LIBER VII
  Philotan sicut recentibus sceleris eius ves- 7.1.1.1
tigiis iure adfectum supplicio censuerant mili-
tes, ita, postquam desierat esse quem odissent,
invidia in misericordiam vertit.
Moverat et 2.1
claritas iuvenis et patris eius senectus atque or-
bitas.
Primus Asiam aperuerat regi, omnium 3.1
periculorum eius particeps semper alterum in
acie cornu defenderat, Philippo quoque ante
omnes amicus et ipsi Alexandro tam fidus, ut
occidendi Attalum non alio ministro uti mal- 5
let.
Horum cogitatio subibat exercitum, sedi- 4.1
tiosaeque voces referebantur ad regem. Quis
ille haud sane motus satisque prudens otii vitia
negotio discuti edicit, ut omnes in vestibulo
regiae praesto sint. 5
Quos ubi frequentes adesse 5.1
cognovit, in contionem processit. Haud dubie
ex composito Atarrhias postulare coepit, ut
Lyncestes Alexander, qui multo ante quam Phi-
lotas regem voluisset occidere, exhiberetur. 5
A 6.1
duobus indicibus, sicut supra diximus, delatus
tertium iam annum custodiebatur in vinculis.
Eundem in Philippi quoque caedem coniurasse
cum Pausania pro comperto fuit, sed quia pri- 5
mus Alexandrum regem salutaverat, supplicio
magis quam crimini fuerat exemptus;
tum 7.1
quoque Antipatri soceri eius preces iustam regis
iram morabantur. Ceterum recruduit suppura-
tus dolor: quippe veteris periculi memoriam
praesentis cura renovabat. 5
Igitur Alexander 8.1
ex custodia educitur iussusque dicere, quam-
quam toto triennio meditatus erat defensionem,
tamen haesitans et trepidus pauca ex iis, quae
composuerat, protulit, ad ultimum non memo- 5
ria solum sed etiam mens eum destituit.
Nulli 9.1
erat dubium, quin trepidatio conscientiae indi-
cium esset, non memoriae vitium. Itaque ex iis,
qui proximi adstiterant, obluctantem adhuc
oblivioni lanceis confoderunt. 5
  Cuius corpore ablato rex introduci iussit 10.1
Amyntam et Simmiam; nam Polemon, minimus
ex fratribus, cum Philotan torqueri comperisset,
profugerat.
Omnium Philotae amicorum hi 11.1
carissimi fuerant, ad magna et honorata minis-
teria illius maxime suffragatione producti, me-
mineratque rex summo studio ab eo conciliatos
sibi nec dubitabat huius quoque ultimi consilii 5
fuisse participes.
Igitur olim sibi esse suspec- 12.1
tos matris suae litteris, quibus esset admonitus,
ut ab his salutem suam tueretur; ceterum se in-
vitum deteriora credentem nunc manifestis in-
diciis victum iussisse vinciri. 5
Nam pridie quam 13.1
detegeretur Philotae scelus, quin in secreto cum
eo fuissent, non posse dubitari. Fratrem vero,
qui profugerit, cum de Philota quaereretur,
aperuisse fugae causam. 5
Nuper praeter con- 14.1
suetudinem officii specie amotis longius ceteris
admovisse semetipsos lateri suo nulla probabili
causa, seque mirantem, quod non vice sua tali
fungerentur officio, et ipsa trepidatione eorum 5
perterritum strenue ad armigeros, qui proxime
sequebantur, recessisse.
Ad haec accedere, 15.1
quod, cum Antiphanes scriba equitum Amyn-
tae denuntiasset, pridie quam Philotae scelus
deprehensum esset, ut ex suis equis more solito
daret iis, qui amisissent equos, superbe respon- 5
disset, nisi incepto desisteret, brevi sciturum,
quis ipse esset.
Iam linguae violentiam teme- 16.1
ritatemque verborum, quae in semetipsum iacu-
larentur, nihil aliud esse quam scelesti animi
indicem ac testem. Quae si vera essent, idem
meruisse eos quod Philotan, si falsa, exigere ip- 5
sum, ut refellant.
Productus deinde Antipha- 17.1
nes de equis non traditis et adiectis etiam super-
be minis indicat.
Tum Amyntas facta dicen- 18.1
di potestate "Si nihil" inquit "interest
regis, peto ut, dum dico, vinculis liberer." Rex
solvi utrumque iubet, desiderantique Amyntae,
ut habitus quoque redderetur armigeri, lanceam 5
dari iussit.
Quam ut laeva comprehendit, evi- 19.1
tato eo loco, in quo Alexandri corpus paulo
ante iacuerat, "Qualiscumque" inquit "exitus
nos manet, rex, confitemur prosperum tibi de-
bituros, tristiorem fortunae imputaturos. 5
Sine 20.1
praeiudicio dicimus causam liberis corporibus
animisque; habitum etiam, in quo te comitari
solemus, reddidisti. Causam non possumus, for-
tunam timere desîmus. 5
Et, quaeso, permittas 21.1
mihi id primum defendere, quod a te ultimum
obiectum est. Nos, rex, sermonis adversus ma-
iestatem tuam habiti nullius conscii sumus no-
bis. Dicerem iam pridem vicisse te invidiam, 5
nisi periculum esset, ne alia malignius dicta
crederes blanda oratione purgari.
Ceterum 22.1
etiamsi militis tui vel in agmine deficientis et
fatigati vel in acie periclitantis vel in taberna-
culo aegri et vulnera curantis aliqua vox aspe-
rior esset accepta, merueramus fortibus factis, 5
ut malles ea tempori nostro imputare quam ani-
mo.
Cum quid accidit tristius, omnes rei sunt: 23.1
corporibus nostris, quae utique non odimus, in-
festas admovemus manus; parentes, liberis si
occurrant, et ingrati et invisi sunt. Contra cum
donis honoramur, cum praemiis onusti reverti- 5
mur, quis ferre nos potest? quis illam animorum
alacritatem continere?
Militantium nec indig- 24.1
natio nec laetitia moderata est. Ad omnes ad-
fectus impetu rapimur: vituperamus laudamus,
miseremur irascimur, utcumque praesens movit
adfectio. Modo Indiam adire et Oceanum libet, 5
modo coniugum et liberorum patriaeque me-
moria occurrit.
Sed has cogitationes, has inter 25.1
se conloquentium voces signum tuba datum
finit: in suos quisque ordines currimus, et quic-
quid irarum in tabernaculo conceptum est, in
hostium effunditur capita. Utinam Philotas 5
quoque intra verba peccasset!
Proinde ad id 26.1
praevertar, propter quod rei sumus. Amicitiam,
quae nobis cum Philota fuit, adeo non eo infi-
tias, ut expetisse quoque nos magnosque ex ea
fructus percepisse confitear. 5
An vero Parme- 27.1
nionis, quem tibi proximum esse voluisti, filium
omnes paene amicos tuos dignatione vincentem
cultum a nobis esse miraris?
Tu, hercules, si 28.1
verum audire vis, rex, huius nobis periculi es
causa. Quis enim alius effecit, ut ad Philotan
decurrerent, qui placere vellent tibi? Ab illo
traditi ad hunc gradum amicitiae tuae ascendi- 5
mus. Is apud te fuit, cuius et gratiam expetere
et iram timere possemus.
An non propemo- 29.1
dum <in> tua verba tui omnes te praeeunte iura-
vimus eosdem nos inimicos amicosque habituros
esse, quos tu haberes? Hoc sacramento pietatis
obstricti aversaremur scilicet, quem tu omnibus 5
praeferebas!
Igitur, si hoc crimen est, paucos 30.1
innocentes habes, immo, hercules, neminem.
Omnes enim Philotae amici esse voluerunt, sed
totidem, quot volebant, esse non poterant. Ita,
si a consciis amicos non dividis, ne ab amicis 5
quidem separabis illos, qui idem esse voluerunt
Quod igitur conscientiae adfertur indicium? 31.1
Ut opinor, quia pridie familiariter et sine arbi-
tris locutus est nobiscum. At ego purgare non
possem, si pridie quicquam ex vetere vita ac
more mutassem. Nunc vero, si, ut omnibus die- 5
bus, illo quoque, qui suspectus est, fecimus, con-
suetudo diluet crimen.
Sed equos Antiphani 32.1
non dedimus, et pridie quam Philotas detectus
est, hinc mihi cum Antiphane res erat. Qui si
nos suspectos facere vult, quod illo die equos
non dederimus, semetipsum, quod eos desidera- 5
verit, purgare non poterit.
Anceps enim cri- 33.1
men est inter retinentem et exigentem, nisi quod
melior est causa suum non tradentis quam pos-
centis alienum.
Ceterum, rex, equos decem 34.1
habui, e quibus Antiphanes octo iam distribu-
erat iis, qui amiserant suos, omnino duos ipse
habebam; quos cum vellet abducere homo su-
perbissimus, certe iniquissimus, nisi pedes mili- 5
tare vellem, retinere cogebar.
Nec infitias eo 35.1
liberi hominis animo locutum esse me cum ig-
navissimo et hoc unum militiae ius usurpante,
ut alienos equos pugnaturis distribuat. Huc
enim malorum ventum est, ut verba mea eodem 5
tempore et Alexandro excusem et Antiphani.
At, hercule, mater de nobis inimicis tuis scrip- 36.1
sit! Utinam prudentius esset sollicita pro filio
et non inanes quoque species anxio animo figu-
raret! Quare enim non adscribit metus sui cau-
sam, denique non ostendit auctorem? Quo facto 5
dictove nostro mota tam trepidas tibi litteras
scripsit?
O miseram condicionem meam, quia 37.1
forsitan non periculosius est tacere quam dicere!
Sed utcumque cessura res est, malo tibi defen-
sionem meam displicere quam causam. Agnosces
autem, quae dicturus sum: quippe meministi, 5
cum me ad perducendos ex Macedonia milites
mitteres, dixisse te multos integros iuvenes in
domo tuae matris abscondi.
Praecepisti igitur 38.1
mihi, ne quem praeter te intuerer, sed detrectan-
tes militiam perducerem ad te. Quod equidem
feci et liberius, quam expediebat mihi, executus
sum tuum imperium. Gorgiam et Hecataeum et 5
Gorgatan, quorum bona opera uteris, inde per-
duxi.
Quid igitur iniquius est quam me, qui, 39.1
si tibi non paruissem, iure daturus fui poenas,
nunc perire, quia parui? Neque enim ulla alia
matri tuae persequendi nos causa est, quam
quod utilitatem tuam muliebri praeposuimus 5
gratiae.
VI milia Macedonum peditum et DC 40.1
equites adduxi, quorum pars secutura me non
erat, si militiam detrectantibus indulgere vo-
luissem. Sequitur ergo, ut, quia illa propter
hanc causam irascitur nobis, tu mitiges ma- 5
trem, qui irae eius nos obtulisti."