At rex "Quam falsa sint," inquit 8.8.1.1
"quae iste tradita a magistro suo dixit, patien-
tia mea ostendit.
Confessum enim ultimum 2.1
facinus tamen non solum ipse <audivi, sed ut vos>
audiretis expressi, non imprudens, cum permi-
sissem latroni huic dicere, usurum eum rabie,
qua compulsus est, ut me, quem parentis loco 5
colere deberet, vellet occidere.
Nuper cum pro- 3.1
cacius se in venatione gessisset, more patrio et
ab antiquissimis Macedoniae regum usurpato
castigari eum iussi. Hoc et oportet fieri et ferunt
a tutoribus pupilli, a maritis uxores; servis quo- 5
que pueros huius aetatis verberare concedimus.
Haec est saevitia in ipsum mea, quam impia 4.1
caede voluit ulcisci. Nam in ceteros, qui mihi
permittunt uti ingenio meo, quam mitis sim
non ignoratis: commemorare supervacuum est.
Hermolao parricidarum supplicia non probari, 5.1
cum eadem ipse meruerit, minime hercule ad-
miror. Nam cum Parmenionem et Philotan lau-
dat, suae servit causae.
Lyncestem vero Alex- 6.1
andrum bis insidiatum capiti meo liberavi, a
duobus indicibus rursus convictum per trien-
nium tamen distuli, donec vos postularetis, ut
tandem debito supplicio scelus lueret. 5
Attalum, 7.1
antequam rex essem, hostem meo capiti fuisse
meministis. Clitus utinam non coegisset me sibi
irasci! cuius temerariam linguam probra dicen-
tis mihi et vobis diutius tuli, quam ille eadem 5
me dicentem tulisset.
Regum ducumque cle- 8.1
mentia non in ipsorum modo sed etiam in illo-
rum, qui parent, ingeniis sita est. Obsequio
mitigantur imperia; ubi vero reverentia excessit
animis et summa imis confundi videmus, vi 5
opus est, ut vim repellamus.
Sed quid ego mirer 9.1
istum crudelitatem mihi obiecisse, qui avari-
tiam exprobrare ausus sit? Nolo singulos ves-
trum excitare, ne invisam mihi liberalitatem
meam faciam, si pudori vestro gravem fecero. 5
Totum exercitum adspicite: qui paulo ante nihil
praeter arma habebat, nunc argenteis cubat lec-
tis; mensas auro onerant, servorum greges du-
cunt, spolia de hostibus sustinere non possunt.
At enim Persae, quos vicimus, in magno ho- 10.1
nore sunt apud me! <Id> quidem moderationis
meae certissimum indicium est, quod ne victis
quidem superbe impero. Veni enim in Asiam,
non ut funditus everterem gentes nec ut dimidia 5
parte terrarum solitudinem facerem, sed ut illos,
quos bello subegissem, victoriae meae non pae-
niteret.
Itaque militant vobiscum, pro imperio 11.1
vestro sanguinem fundunt, qui superbe habiti
rebellassent. Non est diuturna possessio, in
quam gladio inducimur; beneficiorum gratia
sempiterna est. 5
Si habere Asiam, non transire 12.1
volumus, cum his communicanda est nostra cle-
mentia: horum fides stabile et aeternum faciet
imperium. Et sane plus habemus quam capimus.
Insatiabilis autem avaritiae est adhuc implere 5
velle, quod iam circumfluit.
Verumtamen 13.1
eorum <mores> in Macedonas transfundo! In mul-
tis enim gentibus esse video, quae non erubes-
camus imitari; nec aliter tantum imperium apte
regi potest, quam ut quaedam et tradamus illis 5
et ab isdem discamus.
Illud paene dignum risu 14.1
fuit, quod Hermolaus postulabat a me, ut aver-
sarer Iovem, cuius oraculo adgnoscor.
An 15.1
etiam, quid di respondeant, in mea potestate
est? Obtulit nomen filii mihi: recipere ipsis
rebus, quas agimus, haud alienum fuit. Utinam
Indi quoque deum esse me credant! Fama enim 5
bella constant, et saepe etiam, quod falso cre-
ditum est, veri vicem obtinuit.
An me luxu- 16.1
riae indulgentem putatis arma vestra auro ar-
gentoque adornasse? Adsuetis nihil vilius hac
videre materia volui ostendere Macedonas in-
victos ceteris ne auro quidem vinci. 5
Oculos 17.1
ergo primum eorum sordida omnia et humilia
expectantium capiam et docebo nos non auri
aut argenti cupidos, sed orbem terrarum subac-
turos venire. Quam gloriam tu, parricida, inter- 5
cipere voluisti et Macedonas rege adempto de-
victis gentibus dedere.
At nunc mones me, ut 18.1
vestris parentibus parcam! Non oportebat qui-
dem vos scire, quid de his statuissem, quo tris-
tiores periretis, si qua vobis parentum memoria
et cura est; sed olim istum morem occidendi 5
cum scelestis insontes propinquos parentesque
solvi et profiteor in eodem honore futuros
omnes eos, in quo fuerunt.
Nam tuum Cal- 19.1
listhenen, cui uni vir videris, quia latro es, scio,
cur produci velis: ut coram his probra, quae in
me modo iecisti, modo audisti, illius quoque ore
referantur. Quem, si Macedo esset, tecum intro- 5
duxissem, dignissimum te discipulo magistrum;
nunc Olynthio non idem iuris est."
Post haec 20.1
consilium dimisit tradique damnatos homini-
bus, qui ex eadem cohorte erant, iussit. Illi, ut
fidem suam saevitia regi adprobarent, excru-
ciatos necaverunt. 5
Callisthenes quoque tortus 21.1
interiit, initi consilii in caput regis innoxius, sed
haudquaquam aulae et adsentantium accommo-
datus ingenio.
Itaque nullius caedes maiorem 22.1
apud Graecos Alexandro excitavit invidiam,
quod praeditum optimis moribus artibusque, a
quo revocatus ad vitam erat, cum interfecto
Clito mori perseveraret, non tantum occiderit, 5
sed etiam torserit indicta quidem causa.
Quam 23.1
crudelitatem sera paenitentia consecuta est.