concilium Aetolorum stata die, quod Panaetoli<c>um 31.29.1.1
uocant, futurum erat. huic ut occurrerent, et regis legati iter
accelerarunt et a consule missus L. Furius Purpurio legatus
uenit; Atheniensium quoque legati ad id concilium occur- 2.1
rerunt. primi Macedones, cum quibus recentissimum foedus
erat, auditi sunt. qui <in> nulla noua re nihil se noui habere 3.1
quod adferrent dixerunt: quibus enim de causis experta
inutili societate Romana pacem cum Philippo fecissent, com-
positam semel pacem seruare eos debere. 'an imitari' inquit 4.1
unus ex legatis 'Romanorum licentiam, an leuitatem dicam,
mauultis? qui cum legatis uestris Romae responderi ita
iussissent: "quid ad nos uenitis, Aetoli, sine quorum auctori-
tate pacem cum Philippo fecistis?", iidem nunc ut bellum 5.1
secum aduersus Philippum geratis postulant; et antea propter
uos et pro uobis arma sumpta aduersus eum simulabant,
nunc uos in pace esse cum Philippo prohibent. Messanae ut 6.1
auxilio essent primo in Siciliam transcenderunt, iterum ut
Syracusas oppressas ab Carthaginiensibus in libertatem
eximerent: et Messanam et Syracusas et totam Siciliam ipsi 7.1
habent uectigalemque prouinciam securibus et fascibus
subiecerunt. scilicet sicut uos Naupacti legibus uestris per 8.1
magistratus a uobis creatos concilium habetis, socium hostem-
que libere quem uelitis lecturi, pacem ac bellum arbitrio habi-
turi uestro, sic Siculorum ciuitatibus Syracusas aut Messanam
aut Lilybaeum indicitur concilium. praetor Romanus 9.1
conuentus agit: eo imperio euocati conueniunt, excelso in
suggestu superba iura reddentem, stipatum lictoribus uident,
uirgae tergo, secures ceruicibus imminent; et quotannis alium
atque alium dominum sortiuntur. nec id mirari debent aut 10.1
possunt, cum Italiae urbes, Regium Tarentum Capuam—
ne finitimas quarum ruinis creuit urbs Roma nominem—,
eidem subiectas uideant imperio. Capua quidem sepulcrum 11.1
ac monumentum Campani populi, elato et extorri eiecto ipso
populo, superest, urbs trunca sine senatu, sine plebe, sine
magistratibus, prodigium, relicta crudelius habitanda quam
si deiecta foret. furor est, si alienigenae homines plus lingua 12.1
et moribus et legibus quam maris terrarumque spatio discreti
haec tenuerint, sperare quicquam eodem statu mansurum.
Philippi regnum officere aliquid uidetur libertati uestrae; qui, 13.1
cum merito uestro uobis infensus esset, nihil a uobis ultra
quam pacem petiit fidemque hodie pacis pactae desiderat.
adsuefacite his terris legiones externas et iugum accipite: 14.1
sero ac nequiquam, cum dominum Romanum habebitis,
socium Philippum quaeretis. Aetolos Acarnanas Macedonas, 15.1
eiusdem linguae homines, leues ad tempus ortae causae diiun-
gunt coniunguntque: cum alienigenis, cum barbaris aeternum
omnibus Graecis bellum est eritque; natura enim, quae per-
petua est, non mutabilibus in diem causis hostes sunt. sed 16.1
unde coepit oratio mea, ibi desinet. hoc eodem loco iidem
homines de eiusdem Philippi pace triennio ante decreuistis
iisdem improbantibus eam pacem Romanis, qui nunc pactam
et compositam turbare uolunt. in qua consultatione nihil 5
fortuna mutauit, cur uos mutetis non uideo.'