re- 37.53.1.1
ductus a praetore in templum rex et dicere iussus
'perseuerassem' inquit 'tacere, patres conscripti, nisi
Rhodiorum legationem mox uocaturos uos scirem, et
illis auditis mihi necessitatem fore dicendi. quae qui- 2.1
dem eo difficilior oratio erit, quod ea postulata eorum
futura sunt, ut non solum nihil, quod contra me sit,
sed ne quod ad ipsos quidem proprie pertineat, pe-
tere uideantur. agent enim causam ciuitatium Grae- 3.1
carum, et liberari eas dicent debere. quo impetrato,
cui dubium est, quin et a nobis auersuri sint non eas
modo ciuitates, quae liberabuntur, sed etiam ueteres
stipendiarias nostras, ipsi autem tanto obligatos be- 4.1
neficio uerbo socios, re uera subiectos imperio et ob-
noxios habituri sint? et, si dis placet, cum has tantas 5.1
opes affectabunt, dissimulabunt ulla parte id ad se
pertinere; uos modo id decere et conueniens esse ante
factis dicent. haec uos ne decipiat oratio, prouidendum 6.1
uobis erit, neue non solum inaequaliter alios nimium
deprimatis ex sociis uestris, alios praeter modum ex-
tollatis, sed etiam ne, qui aduersus uos arma tulerint,
in meliore statu sint, quam socii et amici uestri. quod 7.1
ad me attinet, in aliis rebus cessisse intra finem iuris
mei cuilibet uideri malim, quam nimis pertinaciter in
obtinendo eo tetendisse; in certamine autem amicitiae
uestrae, beneuolentiae erga uos, honoris, qui ab uobis 5
habebitur, minime aequo animo uinci possum. hanc
ego maximam hereditatem a patre accepi, qui primus
omnium Asiam Graeciamque incolentium in amicitiam
uenit uestram eamque perpetua et constanti fide ad 8.1
extremum uitae finem perduxit; nec animum dumtaxat 9.1
uobis fidelem ac bonum praestitit, sed omnibus inter-
fuit bellis, quae in Graecia gessistis, terrestribus na-
ualibus, omni genere commeatuum, ita ut nemo socio-
rum uestrorum ulla parte aequari posset, uos adiuuit; 5
postremo, cum Boeotos ad societatem uestram hor- 10.1
taretur, in ipsa contione intermortuus haud multo post
exspirauit. huius ego uestigia ingressus uoluntati 11.1
quidem et studio in colendis uobis adicere—etenim
inexsuperabilia haec erant—nihil potui; rebus ipsis 12.1
meritisque et impensis officiorum ut superare possem,
fortuna tempora Antiochus et bellum in Asia gestum
praebuerunt materiam. rex Asiae et partis Europae 13.1
Antiochus filiam suam in matrimonium mihi dabat;
restituebat extemplo ciuitates, quae defecerant a nobis;
spem magnam in posterum amplificandi regni faciebat,
si secum bellum aduersus uos gessissem. non gloria- 14.1
bor eo, quod nihil in uos deliquerim; illa potius, quae
uetustissima domus nostrae uobiscum amicitia digna
sunt, referam. pedestribus naualibusque copiis, ut 15.1
nemo sociorum uestrorum me aequiperare posset, im-
peratores uestros adiuui; commeatus terra marique
suppeditaui; naualibus proeliis, quae multis locis facta
sunt, omnibus adfui; nec labori meo nec periculo 5
usquam peperci. quod miserrimum est in bello, ob- 16.1
sidionem passus sum, Pergami inclusus cum discri-
mine ultimo simul uitae regnique. liberatus deinde 17.1
obsidione, cum alia parte Antiochus alia Seleucus
circa arcem regni mei castra haberent, relictis meis
rebus tota classe ad Hellespontum L. Scipioni consuli
uestro occurri, ut eum in traiciendo exercitu adiuua- 5
rem. posteaquam in Asiam exercitus uester est trans- 18.1
gressus, numquam a consule abscessi; nemo miles
Romanus magis adsiduus in castris fuit uestris quam
ego fratresque mei; nulla expeditio, nullum equestre
proelium sine me factum est; in acie ibi steti, eam 19.1
partem sum tutatus, in qua me consul esse uoluit.
non sum hoc dicturus, patres conscripti: quis hoc
bello meritis erga uos mecum comparari potest? ego 20.1
nulli omnium neque populorum neque regum, quos in
magno honore habetis, non ausim me comparare.
Masinissa hostis uobis ante quam socius fuit, nec 21.1
incolumi regno cum auxiliis suis, sed extorris, expul-
sus, amissis omnibus copiis, cum turma equitum in
castra confugit uestra; tamen eum, quia in Africa 22.1
aduersus Syphacem et Carthaginiensis fideliter atque
impigre uobiscum stetit, non in patrium solum reg-
num restituistis, sed adiecta opulentissima parte Sy-
phacis regni praepotentem inter Africae reges fecistis. 5
quo tandem igitur nos praemio atque honore digni 23.1
apud uos sumus, qui numquam hostes, semper socii
fuimus? pater, ego, fratres mei non in Asia tantum, 24.1
sed etiam procul ab domo in Peloponneso in Boeotia
in Aetolia, Philippi Antiochi Aetolico bello, terra
marique pro uobis arma tulimus. quid ergo postulas? 25.1
dicat aliquis. ego, patres conscripti, quoniam dicere
utique uolentibus uobis parendum est, si uos ea mente
ultra Tauri iuga emostis Antiochum, ut ipsi teneretis
eas terras, nullos accolas nec finitimos habere quam 5
uos malo, nec ulla re alia tutius stabiliusque regnum 26.1
meum futurum spero; sed si uobis decedere inde atque 27.1
deducere exercitus in animo est, neminem digniorem
esse ex sociis uestris, qui bello a uobis parta possi-
deat quam me dicere ausim. at enim magnificum 28.1
est liberare ciuitates seruas. ita opinor, si nihil ho-
stile aduersus uos fecerunt; sin autem Antiochi partis
fuerunt, quanto est uestra prudentia et aequitate di-
gnius sociis bene meritis quam hostibus uos con- 5
sulere?'