consules rebus urbanis compositis fundatoque plebis 3.60.1.1
statu, in prouincias diuersi abiere. Ualerius aduersus con-
iunctos iam in Algido exercitus Aequorum Uolscorumque
sustinuit consilio bellum; quod si extemplo rem fortunae 2.1
commisisset, haud scio an, qui tum animi ab decemuirorum
infelicibus auspiciis Romanis hostibusque erant, magno detri-
mento certamen staturum fuerit. castris mille passuum ab 3.1
hoste positis copias continebat. hostes medium inter bina
castra spatium acie instructa complebant, prouocantibusque
ad proelium responsum Romanus nemo reddebat. tandem 4.1
fatigati stando ac nequiquam exspectando certamen Aequi
Uolscique, postquam concessum propemodum de uictoria
credebant, pars in Hernicos, pars in Latinos praedatum
abeunt; relinquitur magis castris praesidium quam satis 5
uirium ad certamen. quod ubi consul sensit, reddit inla- 5.1
tum antea terrorem, instructaque acie ultro hostem laces-
sit. ubi illi, conscientia quid abesset uirium, detractauere 6.1
pugnam, creuit extemplo Romanis animus, et pro uictis habe-
bant pauentes intra uallum. cum per totum diem stetissent 7.1
intenti ad certamen, nocti cessere. et Romani quidem pleni
spei corpora curabant: haudquaquam pari hostes animo
nuntios passim trepidi ad reuocandos praedatores dimittunt.
recurritur ex proximis locis: ulteriores non inuenti. ubi 8.1
inluxit, egreditur castris Romanus, uallum inuasurus ni copia
pugnae fieret. et postquam multa iam dies erat neque
mouebatur quicquam ab hoste, iubet signa inferri consul;
motaque acie, indignatio Aequos et Uolscos incessit, si 5
uictores exercitus uallum potius quam uirtus et arma tegerent.
igitur et ipsi efflagitatum ab ducibus signum pugnae accepere.
iamque pars egressa portis erat deincepsque alii seruabant 9.1
ordinem, in suum quisque locum descendentes, cum consul
Romanus, priusquam totis uiribus fulta constaret hostium
acies, intulit signa; adortusque nec omnes dum eductos 10.1
nec, qui erant, satis explicatis ordinibus, prope fluctuantem
turbam trepidantium huc atque illuc circumspectantiumque
se ac suos, addito turbatis mentibus clamore atque impetu
inuadit. rettulere primo pedem hostes; deinde cum animos 11.1
collegissent et undique duces uictisne cessuri essent incre-
parent, restituitur pugna.