ibi in hanc sententiam locutum accipio: 'etsi mihi nul- 3.67.1.1
lius noxae conscius, Quirites, sum, tamen cum pudore summo
in contionem in conspectum uestrum processi. hoc uos
scire, hoc posteris memoriae traditum iri Aequos et Uolscos,
uix Hernicis modo pares, T. Quinctio quartum consule ad 5
moenia urbis Romae impune armatos uenisse. hanc ego 2.1
ignominiam, quamquam iam diu ita uiuitur [is status rerum
est] ut nihil boni diuinet animus, si huic potissimum immi-
nere anno scissem, uel exsilio uel morte, si alia fuga honoris
non esset, uitassem. ergo si uiri arma illa habuissent quae 3.1
in portis fuere nostris, capi Roma me consule potuit? satis
honorum, satis superque uitae erat; mori consulem tertium
oportuit. quem tandem ignauissimi hostium contempsere? 4.1
nos consules an uos Quirites? si culpa in nobis est, auferte
imperium indignis et, si id parum est, insuper poenas expe-
tite: si in uobis, nemo deorum nec hominum sit, qui uestra pu- 5.1
niat peccata, Quirites: uosmet tantum eorum paeniteat. non
illi uestram ignauiam contempsere nec suae uirtuti confisi
sunt; quippe totiens fusi fugatique, castris exuti, agro mul-
tati, sub iugum missi, et se et uos nouere: discordia ordinum 6.1
et uenenum urbis huius, patrum ac plebis certamina, dum nec
nobis imperii nec uobis libertatis est modus, dum taedet uos
patriciorum, nos plebeiorum magistratuum, sustulere illis
animos. pro deum fidem, quid uobis uoltis? tribunos 7.1
plebis concupistis; concordiae causa concessimus. decem-
uiros desiderastis; creari passi sumus. decemuirorum uos
pertaesum est; coegimus abire magistratu. manente in eos- 8.1
dem priuatos ira uestra, mori atque exulare nobilissimos
uiros honoratissimosque passi sumus. tribunos plebis 9.1
creare iterum uoluistis; creastis. consules facere uestrarum
partium; etsi patribus uidebamus iniquos, patricium quoque
magistratum plebi donum fieri uidimus. auxilium tribuni-
cium, prouocationem ad populum, scita plebis iniuncta pa- 5
tribus, sub titulo aequandarum legum nostra iura oppressa
tulimus et ferimus. qui finis erit discordiarum? ecquando 10.1
unam urbem habere, ecquando communem hanc esse patriam
licebit? uicti nos aequiore animo quiescimus quam uos uic-
tores. satisne est nobis uos metuendos esse? aduersus nos 11.1
Auentinum capitur, aduersus nos Sacer occupatur mons;
Esquilias uidimus ab hoste prope captas et scandentem in
aggerem Uolscum. hostem nemo submouit: in nos uiri,
in nos armati estis. 5