haec nuntiant domum Albani. et bellum utrimque sum-
|
1.23.1.1
|
ma ope parabatur, ciuili simillimum bello, prope inter pa-
|
|
rentes natosque, Troianam utramque prolem, cum Lauinium
|
|
ab Troia, ab Lauinio Alba, ab Albanorum stirpe regum
|
|
oriundi Romani essent. euentus tamen belli minus misera-
|
2.1
|
bilem dimicationem fecit, quod nec acie certatum est et
|
|
tectis modo dirutis alterius urbis duo populi in unum con-
|
|
fusi sunt. Albani priores ingenti exercitu in agrum Roma-
|
3.1
|
num impetum fecere. castra ab urbe haud plus quinque
|
|
milia passuum locant, fossa circumdant; fossa Cluilia ab
|
|
nomine ducis per aliquot saecula appellata est, donec cum
|
|
re nomen quoque uetustate aboleuit. in his castris Cluilius
|
4.1
|
Albanus rex moritur; dictatorem Albani Mettium Fufetium
|
|
creant. interim Tellus ferox, praecipue morte regis, magnum-
|
|
que deorum numen ab ipso capite orsum in omne nomen Al-
|
|
banum expetiturum poenas ob bellum impium dictitans, nocte
|
5
|
praeteritis hostium castris, infesto exercitu in agrum Albanum
|
|
pergit. ea res ab statiuis exciuit Mettium. ducit quam pro-
|
5.1
|
xime ad hostem potest; inde legatum praemissum nuntiare
|
|
Tullo iubet priusquam dimicent opus esse conloquio; si
|
|
secum congressus sit, satis scire ea se allaturum quae nihilo
|
|
minus ad rem Romanam quam ad Albanam pertineant. haud
|
6.1
|
aspernatus Tullus, tamen si uana adferantur in aciem educit.
|
|
exeunt contra et Albani. postquam instructi utrimque sta-
|
|
bant, cum paucis procerum in medium duces procedunt. ibi
|
7.1
|
infit Albanus: 'iniurias et non redditas res ex foedere quae
|
|
repetitae sint, et ego regem nostrum Cluilium causam
|
|
huiusce esse belli audisse uideor, nec te dubito, Tulle, eadem
|
|
prae te ferre; sed si uera potius quam dictu speciosa dicenda
|
5
|
sunt, cupido imperii duos cognatos uicinosque populos ad
|
|
arma stimulat. neque, recte an perperam, interpretor.
|
8.1
|
fuerit ista eius deliberatio qui bellum suscepit: me Albani
|
|
gerendo bello ducem creauere. illud te, Tulle, monitum
|
|
uelim: Etrusca res quanta circa nos teque maxime sit, quo
|
|
propior es [Uolscis] hoc magis scis. multum illi terra,
|
5
|
plurimum mari pollent. memor esto, iam cum signum
|
9.1
|
pugnae dabis, has duas acies spectaculo fore ut fessos con-
|
|
fectosque simul uictorem ac uictum adgrediantur. itaque si
|
|
nos di amant, quoniam non contenti libertate certa in
|
|
dubiam imperii seruitiique aleam imus, ineamus aliquam
|
5
|
uiam qua utri utris imperent sine magna clade, sine multo
|
|
sanguine utriusque populi decerni possit.' haud displicet
|
10.1
|
res Tullo quamquam cum indole animi tum spe uictoriae
|
|
ferocior erat. quaerentibus utrimque ratio initur cui et for-
|
|
tuna ipsa praebuit materiam.
|
|