concusserat primo statim congressu hostem cum repente 4.33.1.1
patefactis Fidenarum portis noua erumpit acies, inaudita
ante id tempus inuisitataque. ignibus armata ingens mul- 2.1
titudo facibusque ardentibus tota conlucens, uelut fanatico
instincta cursu in hostem ruit, formaque insolitae pugnae
Romanos parumper exterruit. tum dictator, magistro 3.1
equitum equitibusque, tum ex montibus Quinctio accito,
proelium ciens ipse in sinistrum cornu, quod, incendio
similius quam proelio, territum cesserat flammis, accurrit 4.1
claraque uoce 'fumone uicti' inquit, 'uelut examen apum,
loco uestro exacti inermi cedetis hosti? non ferro exstin-
guitis ignes? non faces has ipsas pro se quisque, si igni, non
telis pugnandum est, ereptas ultro infertis? agite, nominis 5.1
Romani ac uirtutis patrum uestraeque memores uertite in-
cendium hoc in hostium urbem, et suis flammis delete Fide-
nas, quas uestris beneficiis placare non potuistis. legatorum
hoc uos uestrorum colonorumque sanguis uastatique fines 5
monent.' ad imperium dictatoris mota cuncta acies. faces 6.1
partim emissae excipiuntur, partim ui eripiuntur: utraque
acies armatur igni. magister equitum et ipse nouat pug- 7.1
nam equestrem; frenos ut detrahant equis imperat, et ipse
princeps calcaribus subditis euectus effreno equo in medios
ignes infertur, et alii concitati equi libero cursu ferunt equi-
tem in hostem. puluis elatus mixtusque fumo lucem ex 8.1
oculis uirorum equorumque aufert. ea quae militem terrue-
rat species nihil terruit equos; ruinae igitur similem stragem
eques quacumque peruaserat dedit. clamor deinde accidit 9.1
nouus; qui cum utramque mirabundam in se aciem uertisset,
dictator exclamat Quinctium legatum et suos ab tergo hostem
adortos; ipse redintegrato clamore infert acrius signa. cum 10.1
duae acies, duo diuersa proelia circumuentos Etruscos et a
fronte et ab tergo urgerent, neque in castra retro neque in
montes, unde se nouus hostis obiecerat, iter fugae esset, et
equitem passim liberi frenis distulissent equi, Ueientium 5
maxima pars Tiberim effusi petunt, Fidenatium qui super-
sunt ad urbem Fidenas tendunt. infert pauidos fuga in 11.1
mediam caedem; obtruncantur in ripis; alios in aquam
compulsos gurgites ferunt; etiam peritos nandi lassitudo et
uolnera et pauor degrauant; pauci ex multis tranant.
alterum agmen fertur per castra in urbem. eadem et 12.1
Romanos sequentes impetus rapit, Quinctium maxime et cum
eo degressos modo de montibus, recentissimum ad laborem
militem, quia ultimo proelio aduenerat.