atqui ego, quam hoc consilium collegarum meorum, quo 5.4.1.1
abducere infecta re a Ueiis exercitum noluerunt, non utile
solum sed etiam necessarium fuerit, postea disseram: nunc
de ipsa condicione dicere militantium libet; quam ora- 2.1
tionem non apud uos solum sed etiam in castris si habeatur,
ipso exercitu disceptante, aequam arbitror uideri posse. in
qua si mihi ipsi nihil quod dicerem in mentem uenire posset,
aduersariorum certe orationibus contentus essem. negabant 3.1
nuper danda esse aera militibus, quia nunquam data essent.
quonam modo igitur nunc indignari possunt, quibus aliquid
noui adiectum commodi sit, eis laborem etiam nouum pro
portione iniungi? nusquam nec opera sine emolumento 4.1
nec emolumentum ferme sine impensa opera est. labor
uoluptasque, dissimillima natura, societate quadam inter se
naturali sunt iuncta. moleste antea ferebat miles se suo 5.1
sumptu operam rei publicae praebere; gaudebat idem par-
tem anni se agrum suum colere, quaerere unde domi mili-
tiaeque se ac suos tueri posset: gaudet nunc fructui sibi rem 6.1
publicam esse, et laetus stipendium accipit; aequo igitur
animo patiatur se [ab domo] ab re familiari, cui grauis im-
pensa non est, paulo diutius abesse. an si ad calculos eum 7.1
res publica uocet, non merito dicat: 'annua aera habes,
annuam operam ede: an tu aequum censes militia semestri
solidum te stipendium accipere?' inuitus in hac parte 8.1
orationis, Quirites, moror; sic enim agere debent qui mer-
cennario milite utuntur; nos tamquam cum ciuibus agere
uolumus, agique tamquam cum patria nobiscum aequum
censemus. aut non suscipi bellum oportuit, aut geri pro 9.1
dignitate populi Romani et perfici quam primum oportet.
perficietur autem si urgemus obsessos, si non ante absce- 10.1
dimus quam spei nostrae finem captis Ueiis imposuerimus.
si hercules nulla alia causa, ipsa indignitas perseuerantiam
imponere debuit. decem quondam annos urbs oppugnata 11.1
est ob unam mulierem ab uniuersa Graecia, quam procul ab
domo? quot terras, quot maria distans? nos intra uicesi- 12.1
mum lapidem, in conspectu prope urbis nostrae, annuam
oppugnationem perferre piget. scilicet quia leuis causa
belli est nec satis quicquam iusti doloris est quod nos ad
perseuerandum stimulet. septiens rebellarunt; in pace 13.1
nunquam fida fuerunt; agros nostros miliens depopulati
sunt; Fidenates deficere a nobis coegerunt; colonos nostros
ibi interfecerunt; auctores fuere contra ius caedis impiae 14.1
legatorum nostrorum; Etruriam omnem aduersus nos con-
citare uoluerunt, hodieque id moliuntur; res repetentes
legatos nostros haud procul afuit quin uiolarent.