nec diu pax Albana mansit. inuidia uolgi quod tribus 1.27.1.1
militibus fortuna publica commissa fuerit, uanum ingenium
dictatoris corrupit, et quoniam recta consilia haud bene eue-
nerant, prauis reconciliare popularium animos coepit. igitur 2.1
ut prius in bello pacem, sic in pace bellum quaerens, quia
suae ciuitati animorum plus quam uirium cernebat esse, ad
bellum palam atque ex edicto gerundum alios concitat popu-
los, suis per speciem societatis proditionem reseruat. Fide- 3.1
nates, colonia Romana, Ueientibus sociis consilii adsumptis,
pacto transitionis Albanorum ad bellum atque arma inci-
tantur. cum Fidenae aperte descissent, Tullus Mettio 4.1
exercituque eius ab Alba accito contra hostes ducit. ubi
Anienem transiit, ad confluentes conlocat castra. inter eum
locum et Fidenas Ueientium exercitus Tiberim transierat.
hi et in acie prope flumen tenuere dextrum cornu; in sini- 5.1
stro Fidenates propius montes consistunt. Tullus aduersus
Ueientem hostem derigit suos, Albanos contra legionem
Fidenatium conlocat. Albano non plus animi erat quam
fidei. nec manere ergo nec transire aperte ausus sensim ad 5
montes succedit; inde ubi satis subisse sese ratus est, erigit 6.1
totam aciem, fluctuansque animo ut tereret tempus ordines
explicat. consilium erat qua fortuna rem daret, ea inclinare
uires. miraculo primo esse Romanis qui proximi steterant 7.1
ut nudari latera sua sociorum digressu senserunt; inde eques
citato equo nuntiat regi abire Albanos. Tullus in re trepida
duodecim uouit Salios fanaque Pallori ac Pauori. equitem 8.1
clara increpans uoce ut hostes exaudirent, redire in proelium
iubet: nihil trepidatione opus esse; suo iussu circumduci
Albanum exercitum ut Fidenatium nuda terga inuadant;
idem imperat ut hastas equites erigerent. id factum magnae 9.1
parti peditum Romanorum conspectum abeuntis Albani exer-
citus intersaepsit; qui uiderant, id quod ab rege auditum
erat rati, eo acrius pugnant. terror ad hostes transit; et
audiuerant clara uoce dictum, et magna pars Fidenatium, ut 5
quibus coloni additi Romani essent, Latine sciebant. itaque 10.1
ne subito ex collibus decursu Albanorum intercluderentur
ab oppido, terga uertunt. instat Tullus fusoque Fidenatium
cornu in Ueientem alieno pauore perculsum ferocior redit.
nec illi tulere impetum, sed ab effusa fuga flumen obiectum 5
ab tergo arcebat. quo postquam fuga inclinauit, alii arma 11.1
foede iactantes in aquam caeci ruebant, alii dum cunctantur
in ripis inter fugae pugnaeque consilium oppressi. non alia
ante Romana pugna atrocior fuit.