expulso ciue quo manente, si quicquam humanorum 5.33.1.1
certi est, capi Roma non potuerat, aduentante fatali urbi
clade legati ab Clusinis ueniunt auxilium aduersus Gallos
petentes. eam gentem traditur fama dulcedine frugum 2.1
maximeque uini noua tum uoluptate captam Alpes transisse
agrosque ab Etruscis ante cultos possedisse; et inuexisse in 3.1
Galliam uinum inliciendae gentis causa Arruntem Clusinum
ira corruptae uxoris ab Lucumone cui tutor is fuerat, prae-
potente iuuene et a quo expeti poenae, nisi externa uis
quaesita esset, nequirent; hunc transeuntibus Alpes ducem 4.1
auctoremque Clusium oppugnandi fuisse. equidem haud
abnuerim Clusium Gallos ab Arrunte seu quo alio Clusino
adductos; sed eos qui oppugnauerint Clusium non fuisse 5.1
qui primi Alpes transierint satis constat. ducentis quippe
annis ante quam Clusium oppugnarent urbemque Romam
caperent, in Italiam Galli transcenderunt; nec cum his 6.1
primum Etruscorum sed multo ante cum iis qui inter
Appenninum Alpesque incolebant saepe exercitus Gallici
pugnauere.
Tuscorum ante Romanum imperium late terra marique 7.1
opes patuere. mari supero inferoque quibus Italia insulae
modo cingitur, quantum potuerint nomina sunt argumento,
quod alterum Tuscum communi uocabulo gentis, alterum 8.1
Hadriaticum [mare] ab Hatria, Tuscorum colonia, uocauere
Italicae gentes, Graeci eadem Tyrrhenum atque Adriaticum
uocant. ei in utrumque mare uergentes incoluere urbibus 9.1
duodenis terras, prius cis Appenninum ad inferum mare,
postea trans Appenninum totidem, quot capita originis
erant, coloniis missis, quae trans Padum omnia loca,—ex- 10.1
cepto Uenetorum angulo qui sinum circumcolunt maris,—
usque ad Alpes tenuere. Alpinis quoque ea gentibus haud 11.1
dubie origo est, maxime Raetis, quos loca ipsa efferarunt ne
quid ex antiquo praeter sonum linguae nec eum incorruptum
retinerent.