'adeo mihi acerbae sunt, Quirites, contentiones cum tri- 5.51.1.1
bunis plebis, ut nec tristissimi exsilii solacium aliud habue-
rim, quoad Ardeae uixi, quam quod procul ab his certamini-
bus eram, et ob eadem haec non si miliens senatus consulto
populique iussu reuocaretis, rediturus unquam fuerim. nec 2.1
nunc me ut redirem mea uoluntas mutata sed uestra fortuna
perpulit; quippe ut in sua sede maneret patria, id agebatur,
non ut ego utique in patria essem. et nunc quiescerem ac
tacerem libenter nisi haec quoque pro patria dimicatio esset; 5
cui deesse, quoad uita suppetat, aliis turpe, Camillo etiam
nefas est. quid enim repetiimus, quid obsessam ex hostium 3.1
manibus eripuimus, si reciperatam ipsi deserimus? et cum
uictoribus Gallis capta tota urbe Capitolium tamen atque
arcem dique et homines Romani tenuerint, uictoribus Roma-
nis reciperata urbe arx quoque et Capitolium deseretur et 5
plus uastitatis huic urbi secunda nostra fortuna faciet quam
aduersa fecit? equidem si nobis cum urbe simul positae 4.1
traditaeque per manus religiones nullae essent, tamen tam
euidens numen hac tempestate rebus adfuit Romanis ut
omnem neglegentiam diuini cultus exemptam hominibus
putem. intuemini enim horum deinceps annorum uel se- 5.1
cundas res uel aduersas; inuenietis omnia prospera euenisse
sequentibus deos, aduersa spernentibus. iam omnium pri- 6.1
mum, Ueiens bellum—per quot annos, quanto labore gestum.
—non ante cepit finem, quam monitu deorum aqua ex lacu
Albano emissa est. quid haec tandem urbis nostrae clades 7.1
noua? num ante exorta est quam spreta uox caelo emissa
de aduentu Gallorum, quam gentium ius ab legatis nostris
uiolatum, quam a nobis cum uindicari deberet eadem ne-
glegentia deorum praetermissum? igitur uicti captique ac 8.1
redempti tantum poenarum dis hominibusque dedimus ut
terrarum orbi documento essemus. aduersae deinde res
admonuerunt religionum. confugimus in Capitolium ad 9.1
deos, ad sedem Iouis optimi maximi; sacra in ruina rerum
nostrarum alia terra celauimus, alia auecta in finitimas urbes
amouimus ab hostium oculis; deorum cultum deserti ab dis
hominibusque tamen non intermisimus. reddidere igitur 10.1
patriam et uictoriam et antiquum belli decus amissum, et in
hostes qui caeci auaritia in pondere auri foedus ac fidem
fefellerunt, uerterunt terrorem fugamque et caedem.