simul primo concursu concrepuere 6.24.1.1
arma, hostis dolo non metu pedem rettulit. lenis ab tergo 2.1
cliuus erat inter aciem et castra; et, quod multitudo suppe-
ditabat, aliquot ualidas cohortes in castris armatas instruc-
tasque reliquerant, quae inter commissum iam certamen, ubi
uallo appropinquasset hostis, erumperent. Romanus ce- 3.1
dentem hostem effuse sequendo in locum iniquum pertractus
opportunus huic eruptioni fuit; uersus itaque in uictorem
terror et nouo hoste et supina ualle Romanam inclinauit
aciem. instant Uolsci recentes qui e castris impetum fece- 4.1
rant; integrant et illi pugnam qui simulata cesserant fuga.
iam non recipiebat se Romanus miles sed immemor recentis
ferociae ueterisque decoris terga passim dabat atque effuso
cursu castra repetebat, cum Camillus subiectus ab circum- 5.1
stantibus in equum et raptim subsidiis oppositis 'haec est'
inquit, 'milites, pugna quam poposcistis? quis homo, quis
deus est, quem accusare possitis? uestra illa temeritas,
uestra ignauia haec est. secuti alium ducem sequimini 6.1
nunc Camillum et quod ductu meo soletis uincite. quid
uallum et castra spectatis? neminem uestrum illa nisi
uictorem receptura sunt'.
pudor primo tenuit effusos; inde, ut circumagi signa 7.1
obuertique aciem uiderunt in hostem et dux, praeterquam
quod tot insignis triumphis, etiam aetate uenerabilis inter
prima signa ubi plurimus labor periculumque erat se offere-
bat, increpare singuli se quisque et alios, et adhortatio in 5
uicem totam alacri clamore peruasit aciem. neque alter 8.1
tribunus rei defuit sed missus a collega restituente peditum
aciem ad equites, non castigando—ad quam rem leuiorem
auctorem eum culpae societas fecerat—sed ab imperio totus
ad preces uersus orare singulos uniuersosque ut se reum 5
fortunae eius diei crimine eximerent: 'abnuente ac pro- 9.1
hibente collega temeritati me omnium potius socium quam
unius prudentiae dedi. Camillus in utraque uestra fortuna
suam gloriam uidet; ego, ni restituitur pugna, quod miser-
rimum est, fortunam cum omnibus, infamiam solus sen- 5
tiam.' optimum uisum est in fluctuante acie tradi equos 10.1
et pedestri pugna inuadere hostem. eunt insignes armis
animisque qua premi parte maxime peditum copias uident.
nihil neque apud duces neque apud milites remittitur
a summo certamine animi. sensit ergo euentus uirtutis 11.1
enixae opem et Uolsci, qua modo simulato metu cesserant,
ea in ueram fugam effusi, magna pars et in ipso certamine
et post in fuga caesi, ceteri in castris quae capta eodem
impetu sunt; plures tamen capti quam occisi. 5