dictator quamquam rem bonam exemplo haud probabili 7.14.1.1
actam censebat tamen facturum quod milites uellent, <in>
se recepit Tulliumque secreto quaenam haec res sit aut quo 2.1
acta more percontatur. Tullius magno opere a dictatore
petere ne se oblitum disciplinae militaris, ne sui neue im-
peratoriae maiestatis crederet; multitudini concitatae, quae
ferme auctoribus similis esset, non subtraxisse se ducem ne 5
quis alius, quales mota creare multitudo soleret, exsisteret;
nam se quidem nihil non arbitrio imperatoris acturum. illi 3.1
quoque tamen uidendum magno opere esse ut exercitum in
potestate haberet; differri non posse adeo concitatos animos;
ipsos sibi locum ac tempus pugnandi sumpturos, si ab im-
peratore non detur. dum haec loquuntur, iumenta forte 4.1
pascentia extra uallum Gallo abigenti duo milites Romani
ademerunt. in eos saxa coniecta a Gallis; deinde ab
Romana statione clamor ortus ac procursum utrimque est.
iamque haud procul iusto proelio res erat, ni celeriter di- 5.1
remptum certamen per centuriones esset; adfirmata certe
eo casu Tulli apud dictatorem fides est; nec recipiente iam
dilationem re, in posterum diem edicitur acie pugnaturos.
dictator tamen, ut qui magis animis quam uiribus fretus 6.1
ad certamen descenderet, omnia circumspicere atque agitare
coepit ut arte aliqua terrorem hostibus incuteret. sollerti
animo rem nouam excogitat, qua deinde multi nostri atque
externi imperatores, nostra quoque quidam aetate, usi sunt: 5
mulis strata detrahi iubet binisque tantum centunculis relictis 7.1
agasones partim captiuis, partim aegrorum armis ornatos
imponit. his fere mille effectis centum admiscet equites et 8.1
nocte super castra in montes euadere ac siluis se occultare
iubet neque inde ante mouere quam ab se acceperint signum.
ipse, ubi inluxit, in radicibus montium extendere aciem 9.1
coepit sedulo, ut aduersus montes consisteret hostis, in- 10.1
structo uani terroris apparatu, qui quidem terror plus paene
ueris uiribus profuit. primo credere duces Gallorum non
descensuros in aequum Romanos; deinde, ubi degressos
repente uiderunt, et ipsi auidi certaminis in proelium ruunt 5
priusque pugna coepit quam signum ab ducibus daretur.