legati introducti in senatum maxime in hanc sententiam 7.30.1.1
locuti sunt. 'populus nos Campanus legatos ad uos, patres
conscripti, misit amicitiam in perpetuum, auxilium in prae-
sens a uobis petitum. quam si secundis rebus nostris 2.1
petissemus, sicut coepta celerius, ita infirmiore uinculo con-
tracta esset; tunc enim, ut qui ex aequo nos uenisse in
amicitiam meminissemus, amici forsitan pariter ac nunc,
subiecti atque obnoxii uobis minus essemus; nunc, miseri- 3.1
cordia uestra conciliati auxilioque in dubiis rebus defensi,
beneficium quoque acceptum colamus oportet, ne ingrati
atque omni ope diuina humanaque indigni uideamur. neque 4.1
hercule, quod Samnites priores amici sociique uobis facti sunt,
ad id ualere arbitror ne nos in amicitiam accipiamur sed ut ii
uetustate et gradu honoris nos praestent; neque enim foedere
Samnitium, ne qua noua iungeretis foedera, cautum est. 5
fuit quidem apud uos semper satis iusta causa amicitiae, 5.1
uelle eum uobis amicum esse qui uos appeteret: Campani, 6.1
etsi fortuna praesens magnifice loqui prohibet, non urbis
amplitudine, non agri ubertate ulli populo praeterquam
uobis cedentes, haud parua, ut arbitror, accessio bonis rebus
uestris in amicitiam uenimus uestram. Aequis Uolscisque, 7.1
aeternis hostibus huius urbis, quandocumque se mouerint,
ab tergo erimus, et quod uos pro salute nostra priores
feceritis, id nos pro imperio uestro et gloria semper faciemus.
subactis his gentibus quae inter nos uosque sunt, quod 8.1
propediem futurum spondet et uirtus et fortuna uestra, con-
tinens imperium usque ad nos habebitis. acerbum ac 9.1
miserum est quod fateri nos fortuna nostra cogit: eo uentum
est, patres conscripti, ut aut amicorum aut inimicorum Cam-
pani simus. si defenditis, uestri, si deseritis, Samnitium 10.1
erimus; Capuam ergo et Campaniam omnem uestris an
Samnitium uiribus accedere malitis, deliberate.
omnibus quidem, Romani, uestram misericordiam, ues- 11.1
trum auxilium aequum est patere, iis tamen maxime,
qui [eam] implorantibus aliis auxilium dum supra uires
suas praestant, †omnes† ipsi in hanc necessitatem uenerunt.
quamquam pugnauimus uerbo pro Sidicinis, re pro nobis, 12.1
cum uideremus finitimum populum nefario latrocinio Samni-
tium peti et, ubi conflagrassent Sidicini, ad nos traiecturum
illud incendium esse. nec enim nunc, quia dolent iniuriam 13.1
acceptam Samnites sed quia gaudent oblatam sibi esse
causam, oppugnatum nos ueniunt. an, si ultio irae haec 14.1
et non occasio cupiditatis explendae esset, parum fuit quod
semel in Sidicino agro, iterum in Campania ipsa legiones
nostras cecidere? quae est ista tam infesta ira quam per 15.1
duas acies fusus sanguis explere non potuerit? adde huc
populationem agrorum, praedas hominum atque pecudum
actas, incendia uillarum ac ruinas, omnia ferro ignique
uastata. hiscine ira expleri non potuit? sed cupiditas 16.1
explenda est. ea ad oppugnandam Capuam rapit; aut de-
lere urbem pulcherrimam aut ipsi possidere uolunt. sed uos 17.1
potius, Romani, beneficio uestro occupate eam quam illos
habere per maleficium sinatis. non loquor apud recusantem
iusta bella populum; sed tamen, si ostenderitis auxilia uestra,
ne bello quidem arbitror uobis opus fore. usque ad nos 18.1
contemptus Samnitium peruenit, supra non ascendit; itaque
umbra uestri auxilii, Romani, tegi possumus, quidquid deinde
habuerimus, quidquid ipsi fuerimus, uestrum id omne existi-
maturi. uobis arabitur ager Campanus, uobis Capua urbs 19.1
frequentabitur; conditorum, parentium, deorum immortalium
numero nobis eritis; nulla colonia uestra erit, quae nos obse-
quio erga uos fideque superet.
adnuite, patres conscripti, nutum numenque uestrum 20.1
inuictum Campanis et iubete sperare incolumem Capuam
futuram. qua frequentia omnium generum multitudinis 21.1
prosequente creditis nos illinc profectos? quam omnia
uotorum lacrimarumque plena reliquisse? in qua nunc
exspectatione senatum populumque Campanum, coniuges
liberosque nostros esse? stare omnem multitudinem ad 22.1
portas uiam hinc ferentem prospectantes certum habeo.
quid illis nos, patres conscripti, sollicitis ac pendentibus
animi renuntiare iubetis? alterum responsum salutem uic- 23.1
toriam lucem ac libertatem; alterum—ominari horreo quae
ferat. proinde ut aut de uestris futuris sociis atque amicis
aut nusquam ullis futuris nobis consulite.'