cum de postulatis Samnitium 8.2.1.1
T. Aemilius praetor senatum consuluisset reddendumque
iis foedus patres censuissent, praetor Samnitibus respondit
nec, quo minus perpetua cum eis amicitia esset, per 2.1
populum Romanum stetisse nec contradici quin, quoniam
ipsos belli culpa sua contracti taedium ceperit, amicitia de
integro reconcilietur; quod ad Sidicinos attineat, nihil inter- 3.1
cedi quo minus Samniti populo pacis bellique liberum ar-
bitrium sit. foedere icto cum domum reuertissent extemplo 4.1
inde exercitus Romanus deductus annuo stipendio et trium
mensum frumento accepto, quod pepigerat consul ut tempus
indutiis daret quoad legati redissent.
Samnites copiis iisdem, quibus usi aduersus Romanum 5.1
bellum fuerant, contra Sidicinos profecti haud in dubia spe
erant mature urbis hostium potiundae, cum ab Sidicinis 6.1
deditio prius ad Romanos coepta fieri est. dein, postquam
patres ut seram eam ultimaque tandem necessitate expressam
aspernabantur, ad Latinos iam sua sponte in arma motos
facta est. ne Campani quidem—adeo iniuriae Samnitium 7.1
quam beneficii Romanorum memoria praesentior erat—his se
armis abstinuere. ex his tot populis unus ingens exercitus 8.1
duce Latino fines Samnitium ingressus plus populationibus
quam proeliis cladium fecit; et quamquam superiores cer-
taminibus Latini erant, haud inuiti, ne saepius dimicandum
foret, agro hostium excessere. id spatium Samnitibus datum 9.1
est Romam legatos mittendi; qui cum adissent senatum,
conquesti eadem se foederatos pati quae hostes essent passi,
precibus infimis petiere ut satis ducerent Romani uictoriam 10.1
quam Samnitibus ex Campano Sidicinoque hoste eripuissent;
ne uinci etiam se ab ignauissimis populis sinerent; Latinos 11.1
Campanosque, si sub dicione populi Romani essent, pro
imperio arcerent Samniti agro: sin imperium abnuerent, armis
coercerent. aduersus haec responsum anceps datum, quia 12.1
fateri pigebat in potestate sua Latinos iam non esse time-
bantque ne arguendo abalienarent: Campanorum aliam 13.1
condicionem esse, qui non foedere sed per deditionem in
fidem uenissent; itaque Campanos, seu uelint seu nolint,
quieturos; in foedere Latinos nihil esse quod bellare cum
quibus ipsi uelint prohibeant. 5