cum consulis uocem subsecuta patrum indignatio esset, 8.6.1.1
proditur memoriae aduersus crebram implorationem deum,
quos testes foederum saepius inuocabant consules, uocem
Anni spernentis numina Iouis Romani auditam. certe, 2.1
cum commotus ira se a uestibulo templi citato gradu prori-
peret, lapsus per gradus capite grauiter offenso impactus imo
ita est saxo ut sopiretur. exanimatum auctores quoniam 3.1
non omnes sunt, mihi quoque in incerto relictum sit, sicut
inter foederum ruptorum testationem ingenti fragore caeli
procellam effusam; nam et uera esse et apte ad repraesen-
tandam iram deum ficta possunt. Torquatus missus ab 4.1
senatu ad dimittendos legatos, cum iacentem Annium uidis-
set, exclamat, ita ut populo patribusque audita uox pariter
sit: 'bene habet; di pium mouere bellum. est caeleste 5.1
numen; es, magne Iuppiter; haud frustra te patrem deum
hominum hac sede sacrauimus. quid cessatis, Quirites 6.1
uosque patres conscripti, arma capere deis ducibus? sic
stratas legiones Latinorum dabo, quemadmodum legatum
iacentem uidetis.' adsensu populi excepta uox consulis 7.1
tantum ardoris animis fecit ut legatos proficiscentes cura
magistratuum magis, qui iussu consulis prosequebantur,
quam ius gentium ab ira impetuque hominum tegeret.
consensit et senatus bellum; consulesque duobus scriptis 8.1
exercitibus per Marsos Paelignosque profecti adiuncto Sam-
nitium exercitu ad Capuam, quo iam Latini sociique con-
uenerant, castra locant.
ibi in quiete utrique consuli eadem dicitur uisa species 9.1
uiri maioris quam pro humano habitu augustiorisque, dicentis
ex una acie imperatorem, ex altera exercitum Deis Manibus 10.1
Matrique Terrae deberi; utrius exercitus imperator legiones
hostium superque eas se deuouisset, eius populi partisque
uictoriam fore. hos ubi nocturnos uisus inter se consules 11.1
contulerunt, placuit auerruncandae deum irae uictimas caedi;
simul ut, si extis eadem quae somnio uisa fuerant portende-
rentur, alter uter consulum fata impleret. ubi responsa 12.1
haruspicum insidenti iam animo tacitae religioni congruerunt,
tum adhibitis legatis tribunisque et imperiis deum propalam
expositis, ne mors uoluntaria consulis exercitum in acie
terreret, comparant inter se ut, ab utra parte cedere 13.1
Romanus exercitus coepisset, inde se consul deuoueret pro
populo Romano Quiritibusque. agitatum etiam in consilio 14.1
est ut, si quando unquam seuero ullum imperio bellum
administratum esset, tunc uti disciplina militaris ad priscos
redigeretur mores. curam acuebat quod aduersus Latinos 15.1
bellandum erat, lingua, moribus, armorum genere, institutis
ante omnia militaribus congruentes: milites militibus, centu-
rionibus centuriones, tribuni tribunis compares collegae-
que iisdem <in> praesidiis, saepe iisdem manipulis permixti 5
fuerant. per haec ne quo errore milites caperentur, edicunt 16.1
consules ne quis extra ordinem in hostem pugnaret.