his uocibus cum 8.33.1.1
in se magis incitarent dictatorem quam magistro equitum
placarent, iussi de tribunali descendere legati; et silentio 2.1
nequiquam per praeconem temptato, prae strepitu ac tumul-
tu <cum> nec ipsius dictatoris nec apparitorum eius uox
audiretur, nox uelut in proelio certamini finem fecit.
magister equitum, iussus postero die adesse, cum omnes 3.1
adfirmarent infestius Papirium exarsurum, agitatum conten-
tione ipsa exacerbatumque, clam ex castris Romam profugit;
et patre auctore M. Fabio, qui ter iam consul dictatorque 4.1
fuerat, uocato extemplo senatu, cum maxime conquereretur
apud patres uim atque iniuriam dictatoris, repente strepitus
ante curiam lictorum summouentium auditur et ipse infensus 5.1
aderat, postquam comperit profectum ex castris, cum expe-
dito equitatu secutus. iteratur deinde contentio et prendi
Fabium Papirius iussit. ubi cum deprecantibus primoribus 6.1
patrum atque uniuerso senatu perstaret in incepto immitis
animus, tum pater M. Fabius 'quando quidem' inquit 'apud 7.1
te nec auctoritas senatus nec aetas mea, cui orbitatem paras,
nec uirtus nobilitasque magistri equitum a te ipso nominati
ualet nec preces, quae saepe hostem mitigauere, quae
deorum iras placant, tribunos plebis appello et prouoco ad 8.1
populum eumque tibi, fugienti exercitus tui, fugienti senatus
iudicium, iudicem fero, qui certe unus plus quam tua dicta-
tura potest polletque. uidero cessurusne prouocationi sis,
cui rex Romanus Tullus Hostilius cessit.' 5
ex curia in contionem itur. quo cum paucis dictator, 9.1
cum omni agmine principum magister equitum <cum>
escendisset, deduci eum de rostris Papirius in partem inferio-
rem iussit. secutus pater 'bene agis' inquit, 'cum eo nos 10.1
deduci iussisti unde et priuati uocem mittere possemus.'
ibi primo non tam perpetuae orationes quam altercatio
exaudiebantur; uicit deinde strepitum uox et indignatio 11.1
Fabi senis increpantis superbiam crudelitatemque Papiri: se 12.1
quoque dictatorem Romae fuisse nec a se quemquam, ne
plebis quidem hominem, non centurionem, non militem,
uiolatum; Papirium tamquam ex hostium ducibus, sic ex 13.1
Romano imperatore uictoriam et triumphum petere. quan-
tum interesse inter moderationem antiquorum et nouam
superbiam crudelitatemque. dictatorem Quinctium Cincin- 14.1
natum in L. Minucium consulem ex obsidione a se ereptum
non ultra saeuisse quam ut legatum eum ad exercitum pro
consule relinqueret. M. Furium Camillum in L. Furio, qui 15.1
contempta sua senectute et auctoritate foedissimo cum
euentu pugnasset, non solum in praesentia moderatum irae
esse ne quid de collega secus populo aut senatui scriberet,
sed cum reuertisset potissimum ex tribunis consularibus 16.1
habuisse quem ex collegis optione ab senatu data socium
sibi imperii deligeret. nam populi quidem, penes quem 17.1
potestas omnium rerum esset, ne iram quidem unquam
atrociorem fuisse in eos qui temeritate atque inscitia exer-
citus amisissent quam ut pecunia eos multaret: capite
anquisitum ob rem bello male gestam de imperatore nullo 5
ad eam diem esse. nunc ducibus populi Romani, quae ne 18.1
uictis quidem bello fas fuerit, uirgas et secures uictoribus et
iustissimos meritis triumphos intentari. quid enim tandem 19.1
passurum fuisse filium suum, si exercitum amisisset, si fusus,
fugatus, castris exutus fuisset? quo ultra iram uiolentiamque
eius excessuram fuisse quam ut uerberaret necaretque? quam
conueniens esse propter Q. Fabium ciuitatem in laetitia uic- 20.1
toria supplicationibus ac gratulationibus esse, eum propter
quem deum delubra pateant, arae sacrificiis fument, honore
donis cumulentur, nudatum uirgis lacerari in conspectu populi 21.1
Romani, intuentem Capitolium atque arcem deosque ab se
duobus proeliis haud frustra aduocatos. quo id animo 22.1
exercitum, qui eius ductu auspiciisque uicisset, laturum?
quem luctum in castris Romanis, quam laetitiam inter
hostes fore.
haec simul iurgans, querens, deum hominumque fidem 23.1
obtestans, et complexus filium plurimis cum lacrimis agebat.