haec non laeta magis quam uera uaticinatus, exercitu 9.2.1.1
educto circa Caudium castra quam potest occultissime locat.
inde ad Calatiam, ubi iam consules Romanos castraque esse 2.1
audiebat, milites decem pastorum habitu mittit pecoraque
diuersos alium alibi haud procul Romanis pascere iubet
praesidiis; ubi inciderint in praedatores, ut idem omnibus 3.1
sermo constet legiones Samnitium in Apulia esse, Luceriam
omnibus copiis circumsedere, nec procul abesse quin ui
capiant. iam is rumor ante de industria uolgatus uenerat 4.1
ad Romanos, sed fidem auxere captiui eo maxime quod
sermo inter omnes congruebat. haud erat dubium quin 5.1
Lucernis opem Romanus ferret, bonis ac fidelibus sociis,
simul ne Apulia omnis ad praesentem terrorem deficeret:
ea modo, qua irent, consultatio fuit.
duae ad Luceriam ferebant uiae, altera praeter oram 6.1
superi maris, patens apertaque sed quanto tutior tanto fere
longior, altera per Furculas Caudinas, breuior; sed ita natus 7.1
locus est: saltus duo alti angusti siluosique sunt montibus
circa perpetuis inter se iuncti. iacet inter eos satis patens
clausus in medio campus herbidus aquosusque, per quem
medium iter est; sed antequam uenias ad eum, intrandae 8.1
primae angustiae sunt et aut eadem qua te insinuaueris
retro uia repetenda aut, si ire porro pergas, per alium saltum
artiorem impeditioremque euadendum.
in eum campum uia alia per cauam rupem Romani demisso 9.1
agmine cum ad alias angustias protinus pergerent, saeptas
deiectu arborum saxorumque ingentium obiacente mole
inuenere. cum fraus hostilis apparuisset, praesidium etiam
in summo saltu conspicitur. citati inde retro, qua uenerant, 10.1
pergunt repetere uiam; eam quoque clausam sua obice
armisque inueniunt. sistunt inde gradum sine ullius im-
perio stuporque omnium animos ac uelut torpor quidam
insolitus membra tenet, intuentesque alii alios, cum alterum 11.1
quisque compotem magis mentis ac consilii ducerent, diu
immobiles silent; deinde, ubi praetoria consulum erigi 12.1
uidere et expedire quosdam utilia operi, quamquam ludibrio
fore munientes perditis rebus ac spe omni adempta cerne-
bant, tamen, ne culpam malis adderent, pro se quisque nec 13.1
hortante ullo nec imperante ad muniendum uersi castra
propter aquam uallo circumdant, sua ipsi opera laboremque 14.1
inritum, praeterquam quod hostes superbe increpabant, cum
miserabili confessione eludentes. ad consules maestos, ne 15.1
aduocantes quidem in consilium, quando nec consilio nec
auxilio locus esset, sua sponte legati ac tribuni conueniunt
militesque ad praetorium uersi opem, quam uix di immortales
ferre poterant, ab ducibus exposcunt. 5