consules profecti ad Pontium in conloquium, cum de 9.5.1.1
foedere uictor agitaret, negarunt iniussu populi foedus fieri
posse nec sine fetialibus caerimoniaque alia sollemni. itaque 2.1
non, ut uolgo credunt Claudiusque etiam scribit, foedere
pax Caudina sed per sponsionem facta est. quid enim aut 3.1
sponsoribus in foedere opus esset aut obsidibus, ubi preca-
tione res transigitur, per quem populum fiat quo minus
legibus dictis stetur, ut eum ita Iuppiter feriat quemadmodum
a fetialibus porcus feriatur? spoponderunt consules, legati, 4.1
quaestores, tribuni militum, nominaque omnium qui spo-
ponderunt exstant, ubi, si ex foedere acta res esset, praeter-
quam duorum fetialium non exstarent; et propter neces- 5.1
sariam foederis dilationem obsides etiam sescenti equites im-
perati, qui capite luerent, si pacto non staretur. tempus inde 6.1
statutum tradendis obsidibus exercituque inermi mittendo.
redintegrauit luctum in castris consulum aduentus, ut
uix ab iis abstinerent manus, quorum temeritate in eum
locum deducti essent, quorum ignauia foedius inde quam 5
uenissent abituri: illis non ducem locorum, non exploratorem 7.1
fuisse; beluarum modo caecos in foueam missos. alii alios 8.1
intueri; contemplari arma mox tradenda et inermes futuras
dextras obnoxiaque corpora hosti; proponere sibimet ipsi
ante oculos iugum hostile et ludibria uictoris et uoltus
superbos et per armatos inermium iter, inde foedi agminis 9.1
miserabilem uiam per sociorum urbes, reditum in patriam
ad parentes, quo saepe ipsi maioresque eorum triumphantes
uenissent: se solos sine uolnere, sine ferro, sine acie uictos; 10.1
sibi non stringere licuisse gladios, non manum cum hoste
conferre; sibi nequiquam arma, nequiquam uires, nequiquam
animos datos.
haec frementibus hora fatalis ignominiae aduenit, omnia 11.1
tristiora experiundo factura quam quae praeceperant animis.
iam primum cum singulis uestimentis inermes extra uallum 12.1
exire iussi; et primi traditi obsides atque in custodiam ab-
ducti. tum a consulibus abire lictores iussi paludamenta- 13.1
que detracta; tantam <id> inter eos qui paulo ante [eos]
exsecrantes dedendos lacerandosque censuerant misera-
tionem fecit, ut suae quisque condicionis oblitus ab illa 14.1
deformatione tantae maiestatis uelut ab nefando spectaculo
auerteret oculos.