nihil minus quaesitum a principio huius operis uideri 9.17.1.1
potest quam ut plus iusto ab rerum ordine declinarem
uarietatibusque distinguendo opere et legentibus uelut de-
uerticula amoena et requiem animo meo quaererem; tamen 2.1
tanti regis ac ducis mentio, quibus saepe tacitus cogitationi-
bus uolutaui animum, eas euocat in medium, ut quaerere
libeat quinam euentus Romanis rebus, si cum Alexandro
foret bellatum, futurus fuerit. 5
plurimum in bello pollere uidentur militum copia et 3.1
uirtus, ingenia imperatorum, fortuna per omnia humana
maxime in res bellicas potens; ea et singula intuenti et 4.1
uniuersa sicut ab aliis regibus gentibusque, ita ab hoc
quoque facile praestant inuictum Romanum imperium.
iam primum, ut ordiar ab ducibus comparandis, haud 5.1
equidem abnuo egregium ducem fuisse Alexandrum; sed
clariorem tamen eum facit quod unus fuit, quod adulescens
in incremento rerum, nondum alteram fortunam expertus,
decessit. ut alios reges claros ducesque omittam, magna 6.1
exempla casuum humanorum, Cyrum, quem maxime Graeci
laudibus celebrant, quid nisi longa uita, sicut Magnum
modo Pompeium, uertenti praebuit fortunae? recenseam 7.1
duces Romanos, nec omnes omnium aetatium sed ipsos
eos cum quibus consulibus aut dictatoribus Alexandro fuit
bellandum, M. Ualerium Coruum, C. Marcium Rutulum, 8.1
C. Sulpicium, T. Manlium Torquatum, Q. Publilium Philo-
nem, L. Papirium Cursorem, Q. Fabium Maximum, duos
Decios, L. Uolumnium, M'. Curium? deinceps ingentes 9.1
sequuntur uiri, si Punicum Romano praeuertisset bellum
seniorque in Italiam traiecisset. horum in quolibet cum 10.1
indoles eadem quae in Alexandro erat animi ingeniique,
tum disciplina militaris, iam inde ab initiis urbis tradita per
manus, in artis perpetuis praeceptis ordinatae modum uene-
rat. ita reges gesserant bella, ita deinde exactores regum 11.1
Iunii Ualeriique, ita deinceps Fabii, Quinctii, Cornelii, ita
Furius Camillus, quem iuuenes ii quibus cum Alexandro
dimicandum erat senem uiderant.
militaris opera pugnando obeunti Alexandro—nam ea 12.1
quoque haud minus clarum eum faciunt—cessisset uide-
licet in acie oblatus par Manlius Torquatus aut Ualerius
Coruus, insignes ante milites quam duces, cessissent Decii, 13.1
deuotis corporibus in hostem ruentes, cessisset Papirius
Cursor illo corporis robore, illo animi. uictus esset consiliis 14.1
iuuenis unius, ne singulos nominem, senatus ille, quem qui
ex regibus constare dixit unus ueram speciem Romani
senatus cepit. id uero erat periculum, ne sollertius quam 15.1
quilibet unus ex his quos nominaui castris locum caperet,
commeatus expediret, ab insidiis praecaueret, tempus pug-
nae deligeret, aciem instrueret, subsidiis firmaret. non 16.1
cum Dareo rem esse dixisset, quem mulierum ac spadonum
agmen trahentem inter purpuram atque aurum oneratum
fortunae apparatibus suae, praedam uerius quam hostem,
nihil aliud quam bene ausus uana contemnere, incruentus 5
deuicit. longe alius Italiae quam Indiae, per quam temu- 17.1
lento agmine comisabundus incessit, uisus illi habitus esset,
saltus Apuliae ac montes Lucanos cernenti et uestigia re-
centia domesticae cladis, ubi auunculus eius nuper, Epiri
rex Alexander, absumptus erat. 5