earum fama rerum, magis tamen spes Campanae defec- 9.27.1.1
tionis, in quam coniuratum erat, Samnites in Apuliam uersos
rursus ad Caudium reuocauit, ut inde ex propinquo, si qui 2.1
motus occasionem aperiret, Capuam Romanis eriperent. eo 3.1
consules cum ualido exercitu uenerunt. et primo circa
saltus, cum utrimque ad hostem iniqua uia esset, cunctati
sunt; deinde Samnites per aperta loca breui circuitu in loca 4.1
plana [Campanos campos] agmen demittunt ibique primum
castra in conspectum hostibus data, deinde leuibus proeliis
equitum saepius quam peditum utrimque periculum factum;
nec aut euentus eorum Romanum aut morae, qua trahebant 5.1
bellum, paenitebat. Samnitium contra ducibus et carpi par- 6.1
uis cottidie damnis et senescere dilatione belli uires suae
uidebantur.
itaque in aciem procedunt equitibus in cornua diuisis, 7.1
quibus praeceptum erat intentiores ad respectum castrorum,
ne qua eo uis fieret, quam ad proelium starent: aciem
pedite tutam fore. consulum Sulpicius in dextro, Poetelius 8.1
in laeuo cornu consistunt. dextra pars, qua et Samnites
raris ordinibus aut ad circumeundos hostes aut ne ipsi cir-
cumirentur constiterant, latius patefacta stetit; sinistris, 9.1
praeterquam quod confertiores steterant, repentino consilio
Poeteli consulis additae uires, qui subsidiarias cohortes, quae
integrae ad longioris pugnae casus reseruabantur, in primam
aciem extemplo emisit uniuersique hostem primo impetu 5
uiribus impulit. commota pedestri acie Samnitium eques 10.1
in pugnam succedit. in hunc transuerso agmine inter duas
acies se inferentem Romanus equitatus concitat equos sig-
naque et ordines peditum atque equitum confundit, donec
uniuersam ab ea parte auertit aciem. in eo cornu non 11.1
Poetelius solus sed Sulpicius etiam hortator adfuerat, auectus
ab suis nondum conserentibus manus ad clamorem a sinistra
parte prius exortum. unde haud dubiam uictoriam cernens 12.1
cum ad suum cornu tenderet cum mille ducentis uiris, dis-
similem ibi fortunam inuenit, Romanos loco pulsos, uictorem
hostem signa in perculsos inferentem. ceterum omnia 13.1
mutauit repente consulis aduentus; nam et conspectu ducis
refectus militum est animus, et maius quam pro numero
auxilium aduenerat †fortes uiri†, et partis alterius uictoria
audita mox uisa etiam proelium restituit. tota deinde iam 14.1
uincere acie Romanus et omisso certamine caedi capique
Samnites, nisi qui Maleuentum, cui nunc urbi Beneuentum
nomen est, perfugerunt. ad triginta milia caesa aut capta
Samnitium proditum memoriae est. 5