pari subinde periculo gloriaeque euentu bellum in Sam- 9.40.1.1
nitibus erat, qui, praeter ceteros belli apparatus, ut acies sua
fulgeret nouis armorum insignibus fecerunt. duo exercitus 2.1
erant; scuta alterius auro, alterius argento caelauerunt;
forma erat scuti: summum latius, qua pectus atque umeri
teguntur, fastigio aequali; ad imum cuneatior mobilitatis
causa. spongia pectori tegumentum et sinistrum crus ocrea 3.1
tectum. galeae cristatae, quae speciem magnitudini cor-
porum adderent. tunicae auratis militibus uersicolores,
argentatis linteae candidae. his dextrum cornu datum:
illi in sinistro consistunt. notus iam Romanis apparatus 4.1
insignium armorum fuerat doctique a ducibus erant horridum
militem esse debere, non caelatum auro et argento sed ferro 5.1
et animis fretum: quippe illa praedam uerius quam arma
esse, nitentia ante rem, deformia inter sanguinem et uolnera.
uirtutem esse militis decus: et omnia illa uictoriam sequi et 6.1
ditem hostem quamuis pauperis uictoris praemium esse.
his Cursor uocibus instinctos milites in proelium ducit. 7.1
dextro ipse cornu consistit, sinistro praefecit magistrum
equitum. simul est concursum, ingens fuit cum hoste cer- 8.1
tamen, non segnius inter dictatorem et magistrum equitum
ab utra parte uictoria inciperet. prior forte Iunius commo- 9.1
uit hostem, laeuo dextrum cornu, sacratos more Samnitium
milites eoque candida ueste et paribus candore armis in-
signes; eos se Orco mactare Iunius dictitans, cum intulisset
signa, turbauit ordines et haud dubie impulit aciem. quod 10.1
ubi sensit dictator, 'ab laeuone cornu uictoria incipiet'
inquit 'et dextrum cornu, dictatoris acies, alienam pugnam
sequetur, non partem maximam uictoriae trahet?' concitat 11.1
milites; nec peditum uirtuti equites aut legatorum studia
ducibus cedunt. M. Ualerius a dextro, P. Decius ab laeuo 12.1
cornu, ambo consulares, ad equites in cornibus positos
euehuntur adhortatique eos, ut partem secum capesserent
decoris, in transuersa latera hostium incurrunt. is nouus 13.1
additus terror cum ex parte utraque circumuasisset aciem et
ad terrorem hostium legiones Romanae redintegrato clamore
intulissent gradum, tum fuga ab Samnitibus coepta. iam 14.1
strage hominum armorumque insignium campi repleri; ac
primo pauidos Samnites castra sua accepere, deinde ne ea
quidem retenta; captis direptisque ante noctem iniectus
ignis. 5
dictator ex senatus consulto triumphauit, cuius triumpho 15.1
longe maximam speciem captiua arma praebuere. tantum 16.1
magnificentiae uisum in his, ut aurata scuta dominis argen-
tariarum ad forum ornandum diuiderentur. inde natum
initium dicitur fori ornandi ab aedilibus cum tensae duce-
rentur. et Romani quidem ad honorem deum insignibus 17.1
armis hostium usi sunt: Campani ad superbiam et odio Sam-
nitium gladiatores, quod spectaculum inter epulas erat, eo
ornatu armarunt Samnitiumque nomine compellarunt.
eodem anno cum reliquiis Etruscorum ad Perusiam, quae 18.1
et ipsa indutiarum fidem ruperat, Fabius consul nec dubia
nec difficili uictoria dimicat. ipsum oppidum—nam ad 19.1
moenia uictor accessit—cepisset, ni legati dedentes urbem
exissent. praesidio Perusiae imposito, legationibus Etruriae 20.1
amicitiam petentibus prae se Romam ad senatum missis
consul praestantiore etiam quam dictator uictoria trium-
phans urbem est inuectus; quin etiam deuictorum Sam- 21.1
nitium decus magna ex parte ad legatos, P. Decium et
M. Ualerium, est uersum, quos populos proximis comitiis
ingenti consensu consulem alterum, alterum praetorem
declarauit. 5