ceterum 10.28.1.1
quamquam communis adhuc Mars belli erat necdum discri-
men fortuna fecerat qua datura uires esset, haudquaquam
similis pugna in dextro laeuoque cornu erat. Romani apud 2.1
Fabium arcebant magis quam inferebant pugnam extraheba-
turque in quam maxime serum diei certamen, quia ita per- 3.1
suasum erat duci et Samnites et Gallos primo impetu feroces
esse, quos sustinere satis sit; longiore certamine sensim 4.1
residere Samnitium animos, Gallorum quidem etiam corpora
intolerantissima laboris atque aestus fluere, primaque eorum
proelia plus quam uirorum, postrema minus quam feminarum
esse. in id tempus igitur, quo uinci solebat hostis, quam 5.1
integerrimas uires militi seruabat. ferocior Decius et 6.1
aetate et uigore animi, quantumcumque uirium habuit cer-
tamine primo effudit. et quia lentior uidebatur pedestris
pugna, equitatum in pugnam concitat et ipse fortissimae 7.1
iuuenum turmae immixtus orat proceres iuuentutis, in hostem
ut secum impetum faciant: duplicem illorum gloriam fore,
si ab laeuo cornu et ab equite uictoria incipiat. bis auertere 8.1
Gallicum equitatum; iterum longius euectos et iam inter
media peditum agmina proelium cientes nouum pugnae con-
terruit genus; essedis carrisque superstans armatus hostis 9.1
ingenti sonitu equorum rotarumque aduenit et insolitos eius
tumultus Romanorum conterruit equos. ita uictorem equi- 10.1
tatum uelut lymphaticus pauor dissipat; sternit inde ruentes
equos uirosque improuida fuga. turbata hinc etiam signa 11.1
legionum multique impetu equorum ac uehiculorum rapto-
rum per agmen obtriti antesignani; et insecuta, simul territos
hostes uidit, Gallica acies nullum spatium respirandi reci-
piendique se dedit. uociferari Decius quo fugerent quamue 12.1
in fuga spem haberent; obsistere cedentibus ac reuocare
fusos; deinde, ut nulla ui perculsos sustinere poterat, patrem
P. Decium nomine compellans, 'quid ultra moror' inquit
'familiare fatum? datum hoc nostro generi est ut luendis 13.1
periculis publicis piacula simus. iam ego mecum hostium
legiones mactandas Telluri ac Dis Manibus dabo.'
haec locutus M. Liuium pontificem, quem descendens 14.1
in aciem digredi uetuerat ab se, praeire iussit uerba quibus
se legionesque hostium pro exercitu populi Romani Quiri-
tium deuoueret. deuotus inde eadem precatione eodemque 15.1
habitu quo pater P. Decius ad Ueserim bello Latino se
iusserat deuoueri, cum secundum sollemnes precationes 16.1
adiecisset prae se agere sese formidinem ac fugam caedem-
que ac cruorem, caelestium inferorum iras, contacturum 17.1
funebribus diris signa tela arma hostium, locumque eundem
suae pestis ac Gallorum ac Samnitium fore,—haec exsecratus 18.1
in se hostesque, qua confertissimam cernebat Gallorum aciem,
concitat equum inferensque se ipse infestis telis est interfectus.