in medium sarcinas coniciunt; armati 10.36.1.1
suis quisque ordinibus instruunt aciem. iam exiguum inter 2.1
duas acies erat spatium, et stabant exspectantes, dum ab
hostibus prius impetus, prius clamor inciperet. neutris 3.1
animus est ad pugnandum, diuersique integri atque intacti
abissent, ni cedenti instaturum alterum timuissent. sua
sponte inter inuitos tergiuersantesque segnis pugna clamore
incerto atque impari coepit; nec uestigio quisquam mouebatur. 5
tum consul Romanus, ut rem excitaret, equitum paucas 4.1
turmas extra ordinem immisit; quorum cum plerique
delapsi ex equis essent, et alii turbati et a Samnitium acie
ad opprimendos eos qui ceciderant et ad suos tuendos ab
Romanis procursum est. inde paulum inritata pugna est; 5.1
sed aliquanto et impigre magis et plures procurrerant Sam-
nites et turbatus eques sua ipse subsidia territis equis
proculcauit. hinc fuga coepta totam auertit aciem Roma-
nam; iamque in terga fugientium Samnites pugnabant, cum 6.1
consul equo praeuectus ad portam castrorum ac statione
equitum ibi opposita edictoque ut quicumque ad uallum 7.1
tenderet, siue ille Romanus siue Samnis esset, pro hoste
haberent, haec ipse minitans obstitit profuse tendentibus
suis in castra. 'quo pergis' inquit, 'miles? et hic arma 8.1
et uiros inuenies nec uiuo consule tuo nisi uictor castra
intrabis; proinde elige cum ciue an hoste pugnare malis.'
haec dicente consule equites infestis cuspidibus circum- 9.1
funduntur ac peditem in pugnam redire iubent. non uirtus
solum consulis sed fors etiam adiuuit, quod non institerunt
Samnites spatiumque circumagendi signa uertendique aciem
a castris in hostem fuit. tum alii alios hortari ut repeterent 10.1
pugnam; centuriones ab signiferis rapta signa inferre et
ostendere suis paucos et ordinibus incompositis effuse uenire
hostes. inter haec consul manus ad caelum attollens uoce 11.1
clara, ita ut exaudiretur, templum Ioui Statori uouet, si con-
stitisset a fuga Romana acies redintegratoque proelio ceci-
disset uicissetque legiones Samnitium. omnes undique 12.1
adnisi ad restituendam pugnam, duces, milites, peditum
equitumque uis. numen etiam deorum respexisse nomen
Romanum uisum; adeo facile inclinata res repulsique a
castris hostes, mox etiam redacti ad eum locum in quo 5
commissa pugna erat. ibi obiacente sarcinarum cumulo, 13.1
quas coniecerant in medium, haesere impediti; deinde, ne
diriperentur res, orbem armatorum sarcinis circumdant.
tum uero eos a fronte urgere pedites, ab tergo circumuecti 14.1
equites; ita in medio caesi captique. captiuorum numerus
fuit septem milium octingentorum, qui omnes nudi sub
iugum missi; caesos rettulere ad quattuor milia octingentos.
ne Romanis quidem laeta uictoria fuit; recensente consule 15.1
biduo acceptam cladem amissorum militum numerus relatus
septem milium octingentorum.
dum haec in Apulia gerebantur, altero exercitu Samnites 16.1
Interamnam, coloniam Romanam, quae uia Latina est,
occupare conati urbem non tenuerunt; agros depopulati 17.1
cum praedam aliam inde mixtam hominum atque pecudum
colonosque captos agerent, in uictorem incidunt consulem
ab Luceria redeuntem nec praedam solum amittunt sed ipsi
longo atque impedito agmine incompositi caeduntur. consul 18.1
Interamnam edicto dominis ad res suas noscendas recipien-
dasque reuocatis et exercitu ibi relicto comitiorum causa
Romam est profectus. cui de triumpho agenti negatus 19.1
honos et ob amissa tot milia militum et quod captiuos sine
pactione sub iugum misisset.