his ita comparatis, ut omnia iusta ante bellum fierent, 21.18.1.1
legatos maiores natu, Q. Fabium M. Liuium L. Aemilium
C. Licinium Q. Baebium in Africam mittunt ad percontandos
Carthaginienses publicone consilio Hannibal Saguntum op- 2.1
pugnasset, et si id quod facturi uidebantur faterentur ac
defenderent publico consilio factum, ut indicerent populo 3.1
Carthaginiensi bellum. Romani postquam Carthaginem
uenerunt, cum senatus datus esset et Q. Fabius nihil ultra
quam unum quod mandatum erat percontatus esset, tum ex 4.1
Carthaginiensibus unus: 'praeceps uestra, Romani, et prior
legatio fuit, cum Hannibalem tamquam suo consilio Sagun-
tum oppugnantem deposcebatis; ceterum haec legatio uerbis 5.1
adhuc lenior est, re asperior. tunc enim Hannibal et in-
simulabatur et deposcebatur; nunc ab nobis et confessio
culpae exprimitur et ut a confessis res extemplo repetuntur. 6.1
ego autem non priuato publicone consilio Saguntum op-
pugnatum sit quaerendum censeam sed utrum iure an iniuria; 7.1
nostra enim haec quaestio atque animaduersio in ciuem
nostrum est quid nostro aut suo fecerit arbitrio: uobiscum 8.1
una disceptatio est licueritne per foedus fieri. itaque
quoniam discerni placet quid publico consilio, quid sua
sponte imperatores faciant, nobis uobiscum foedus est a
C. Lutatio consule ictum in quo, cum caueretur utrorumque 5
sociis, nihil de Saguntinis—necdum enim erant socii uestri— 9.1
cautum est. at enim eo foedere quod cum Hasdrubale
ictum est Saguntini excipiuntur. aduersus quod ego nihil 10.1
dicturus sum nisi quod a uobis didici. uos enim, quod
C. Lutatius consul primo nobiscum foedus icit, quia neque
auctoritate patrum nec populi iussu ictum erat, negastis uos
eo teneri; itaque aliud de integro foedus publico consilio 5
ictum est. si uos non tenent foedera uestra nisi ex auctori- 11.1
tate aut iussu uestro icta, ne nos quidem Hasdrubalis foedus
quod nobis insciis icit obligare potuit. proinde omittite 12.1
Sagunti atque Hiberi mentionem facere et quod diu parturit
animus uester aliquando pariat.' tum Romanus sinu ex 13.1
toga facto, 'hic' inquit, 'uobis bellum et pacem portamus;
utrum placet sumite.' sub hanc uocem haud minus ferociter,
daret utrum uellet, succlamatum est; et cum is iterum sinu 14.1
effuso bellum dare dixisset, accipere se omnes responderunt
et quibus acciperent animis iisdem se gesturos.