| haec derecta percontatio ac denuntiatio belli magis ex | 21.19.1.1 |
| dignitate populi Romani uisa est quam de foederum iure uer- | |
| bis disceptare, cum ante, tum maxime Sagunto excisa. | |
| nam si uerborum disceptationis res esset, quid foedus Has- | 2.1 |
| drubalis cum Lutati priore foedere, quod mutatum est, com- | |
| parandum erat, cum in Lutati foedere diserte additum esset | 3.1 |
| ita id ratum fore si populus censuisset, in Hasdrubalis foedere | |
| nec exceptum tale quicquam fuerit et tot annorum silentio | |
| ita uiuo eo comprobatum sit foedus ut ne mortuo quidem | |
| auctore quicquam mutaretur? quamquam, etsi priore | 4.1 |
| foedere staretur, satis cautum erat Saguntinis sociis utrorum- | |
| que exceptis; nam neque additum erat 'iis qui tunc essent' | |
| nec 'ne qui postea adsumerentur'. et cum adsumere | 5.1 |
| nouos liceret socios, quis aequum censeret aut ob nulla quem- | |
| quam merita in amicitiam recipi aut receptos in fidem non | |
| defendi, tantum ne Carthaginiensium socii aut sollicitarentur | |
| ad defectionem aut sua sponte desciscentes reciperentur? | 5 |
| legati Romani ab Carthagine, sicut iis Romae imperatum | 6.1 |
| erat, in Hispaniam ut adirent ciuitates ut in societatem per- | |
| licerent aut auerterent a Poenis traiecerunt. ad Bargusios | 7.1 |
| primum uenerunt, a quibus benigne excepti, quia taedebat | |
| imperii Punici, multos trans Hiberum populos ad cupidinem | |
| nouae fortunae erexerunt. inde est uentum ad Uolcianos, | 8.1 |
| quorum celebre per Hispaniam responsum ceteros populos | |
| ab societate Romana auertit. ita enim maximus natu ex iis | |
| in concilio respondit: 'quae uerecundia est, Romani, | 9.1 |
| postulare uos uti uestram Carthaginiensium amicitiae prae- | |
| ponamus, cum qui id fecerunt [Saguntini] crudelius quam | |
| Poenus hostis perdidit uos socii prodideritis? ibi quaeratis | 10.1 |
| socios censeo ubi Saguntina clades ignota est; Hispanis | |
| populis sicut lugubre, ita insigne documentum Sagunti ruinae | |
| erunt ne quis fidei Romanae aut societati confidat.' inde | 11.1 |
| extemplo abire finibus Uolcianorum iussi ab nullo deinde | |
| concilio Hispaniae benigniora uerba tulere. ita nequiquam | |
| peragrata Hispania in Galliam transeunt. |