intentus 1.56.1.1
perficiendo templo, fabris undique ex Etruria accitis, non
pecunia solum ad id publica est usus sed operis etiam ex
plebe. qui cum haud paruus et ipse militiae adderetur
labor, minus tamen plebs grauabatur se templa deum exae- 5
dificare manibus suis quam postquam et ad alia, ut specie 2.1
minora, sic laboris aliquanto maioris traducebantur opera,
foros in circo faciendos cloacamque maximam, receptacu-
lum omnium purgamentorum urbis, sub terra agendam;
quibus duobus operibus uix noua haec magnificentia quic- 5
quam adaequare potuit. his laboribus exercita plebe, quia 3.1
et urbi multitudinem, ubi usus non esset, oneri rebatur esse
et colonis mittendis occupari latius imperii fines uolebat,
Signiam Circeiosque colonos misit, praesidia urbi futura
terra marique. 5
haec agenti portentum terribile uisum: anguis ex columna 4.1
lignea elapsus cum terrorem fugamque in regia fecisset, ipsius
regis non tam subito pauore perculit pectus quam anxiis im-
pleuit curis. itaque cum ad publica prodigia Etrusci tantum 5.1
uates adhiberentur, hoc uelut domestico exterritus uisu Del-
phos ad maxime inclitum in terris oraculum mittere statuit.
neque responsa sortium ulli alii committere ausus, duos filios 6.1
per ignotas ea tempestate terras, ignotiora maria in Graeciam
misit. Titus et Arruns profecti; comes iis additus L. Iunius 7.1
Brutus, Tarquinia, sorore regis, natus, iuuenis longe alius in-
genii quam cuius simulationem induerat. is cum primores
ciuitatis, in quibus fratrem suum, ab auunculo interfectum
audisset, neque in animo suo quicquam regi timendum neque 5
in fortuna concupiscendum relinquere statuit contemptuque
tutus esse ubi in iure parum praesidii esset. ergo ex industria 8.1
factus ad imitationem stultitiae, cum se suaque praedae esse
regi sineret, Bruti quoque haud abnuit cognomen ut sub eius
obtentu cognominis liberator ille populi Romani animus
latens opperiretur tempora sua. is tum ab Tarquiniis ductus 9.1
Delphos, ludibrium uerius quam comes, aureum baculum
inclusum corneo cauato ad id baculo tulisse donum Apollini
dicitur, per ambages effigiem ingenii sui. quo postquam 10.1
uentum est, perfectis patris mandatis cupido incessit animos
iuuenum sciscitandi ad quem eorum regnum Romanum esset
uenturum. ex infimo specu uocem redditam ferunt: im-
perium summum Romae habebit qui uestrum primus, o 5
iuuenes, osculum matri tulerit. Tarquinii ut Sextus, qui 11.1
Romae relictus fuerat, ignarus responsi expersque imperii
esset, rem summa ope taceri iubent; ipsi inter se uter prior,
cum Romam redisset, matri osculum daret, sorti permittunt.
Brutus alio ratus spectare Pythicam uocem, uelut si prolapsus 12.1
cecidisset, terram osculo contigit, scilicet quod ea communis
mater omnium mortalium esset. reditum inde Romam, ubi 13.1
aduersus Rutulos bellum summa ui parabatur.