'si eum exercitum, milites, educerem in aciem quem in 21.40.1.1
Gallia mecum habui, supersedissem loqui apud uos; quid 2.1
enim adhortari referret aut eos equites qui equitatum hostium
ad Rhodanum flumen egregie uicissent, aut eas legiones cum
quibus fugientem hunc ipsum hostem secutus confessionem
cedentis ac detractantis certamen pro uictoria habui? nunc 3.1
quia ille exercitus, Hispaniae prouinciae scriptus, ibi cum
fratre Cn. Scipione meis auspiciis rem gerit ubi eum gerere
senatus populusque Romanus uoluit, ego, ut consulem 4.1
ducem aduersus Hannibalem ac Poenos haberetis, ipse me
huic uoluntario certamini obtuli, nouo imperatori apud nouos
milites pauca uerba facienda sunt. ne genus belli neue 5.1
hostem ignoretis, cum iis est uobis, milites, pugnandum
quos terra marique priore bello uicistis, a quibus stipendium
per uiginti annos exegistis, a quibus capta belli praemia
Siciliam ac Sardiniam habetis. erit igitur in hoc certamine 6.1
is uobis illisque animus qui uictoribus et uictis esse solet.
nec nunc illi quia audent sed quia necesse est pugnaturi
sunt, qui plures paene perierint quam supersint; nisi cre- 7.1
ditis, qui exercitu incolumi pugnam detractauere, eos duabus
partibus peditum equitumque in transitu Alpium amissis
plus spei nactos esse. at enim pauci quidem sunt sed 8.1
uigentes animis corporibusque, quorum robora ac uires uix
sustinere uis ulla possit. effigies immo, umbrae hominum, 9.1
fame, frigore, inluuie, squalore enecti, contusi ac debilitati
inter saxa rupesque; ad hoc praeusti artus, niue rigentes
nerui, membra torrida gelu, quassata fractaque arma, claudi
ac debiles equi. cum hoc equite, cum hoc pedite pugna- 10.1
turi estis; reliquias extremas hostis, non hostem habetis, ac
nihil magis uereor quam ne cui, uos cum pugnaueritis,
Alpes uicisse Hannibalem uideantur. sed ita forsitan decuit, 11.1
cum foederum ruptore duce ac populo deos ipsos sine
ulla humana ope committere ac profligare bellum, nos, qui
secundum deos uiolati sumus, commissum ac profligatum
conficere. 5