haec est pugna <Cannensis>, Alliensi cladi nobilitate par, 22.50.1.1
ceterum ut illis quae post pugnam accidere leuior, quia ab 2.1
hoste est cessatum, sic strage exercitus grauior foediorque.
fuga namque ad Alliam sicut urbem prodidit, ita exer- 3.1
citum seruauit: ad Cannas fugientem consulem uix quin-
quaginta secuti sunt, alterius morientis prope totus exercitus
fuit.
binis in castris cum multitudo semiermis sine ducibus 4.1
esset, nuntium qui in maioribus erant mittunt, dum proelio,
deinde ex laetitia epulis fatigatos quies nocturna hostes pre-
meret ut ad se transirent: uno agmine Canusium abituros
esse. eam sententiam alii totam aspernari; cur enim illos, 5.1
qui se arcessant, ipsos non uenire, cum aeque coniungi pos-
sent? quia uidelicet plena hostium omnia in medio essent, et
aliorum quam sua corpora tanto periculo mallent obicere.
aliis non tam sententia displicere quam animus deesse: P. 6.1
Sempronius Tuditanus tribunus militum 'capi ergo mauoltis'
inquit, 'ab auarissimo et crudelissimo hoste aestimarique
capita uestra et exquiri pretia ab interrogantibus Romanus
ciuis sis an Latinus socius, et ex tua contumelia et miseria 5
alteri honos quaeratur? non tu, si quidem L. Aemili con- 7.1
sulis, qui se bene mori quam turpiter uiuere maluit, et tot
fortissimorum uirorum qui circa eum cumulati iacent ciues
estis. sed antequam opprimit lux maioraque hostium agmina 8.1
obsaepiunt iter, per hos, qui inordinati atque incompositi
obstrepunt portis, erumpamus. ferro atque audacia uia fit 9.1
quamuis per confertos hostes. cuneo quidem hoc laxum
atque solutum agmen, ut si nihil obstet, disicias. itaque ite
mecum qui et uosmet ipsos et rem publicam saluam uoltis'.
haec ubi dicta dedit, stringit gladium cuneoque facto per 10.1
medios uadit hostes et, cum in latus dextrum quod patebat 11.1
Numidae iacularentur, translatis in dextrum scutis in maiora
castra ad sescenti euaserunt atque inde protinus alio magno
agmine adiuncto Canusium incolumes perueniunt. haec 12.1
apud uictos magis impetu animorum, quos ingenium suum
cuique aut fors dabat, quam ex consilio ipsorum aut imperio
cuiusquam agebatur.