legatis captiuorum senatus ab dictatore datus est, quorum 22.59.1.1
princeps: 'M. Iuni uosque, patres conscripti' inquit, 'nemo
nostrum ignorat nulli unquam ciuitati uiliores fuisse captiuos
quam nostrae; ceterum, nisi nobis plus iusto nostra placet 2.1
causa, non alii unquam minus neglegendi uobis quam nos in
hostium potestatem uenerunt. non enim in acie per timo- 3.1
rem arma tradidimus sed cum prope ad noctem superstantes
cumulis caesorum corporum proelium extraxissemus, in castra
recepimus nos; diei reliquum ac noctem insequentem, fessi 4.1
labore ac uolneribus, uallum sumus tutati; postero die, cum 5.1
circumsessi ab exercitu uictore aqua arceremur nec ulla iam
per confertos hostes erumpendi spes esset nec esse nefas
duceremus quinquaginta milibus hominum ex acie nostra
trucidatis aliquem ex Cannensi pugna Romanum militem re- 5
stare, tunc demum pacti sumus pretium quo redempti dimit- 6.1
teremur, arma in quibus nihil iam auxilii erat hosti tradidi-
mus. maiores quoque acceperamus se a Gallis auro rede- 7.1
misse et patres uestros, asperrimos illos ad condiciones pacis,
legatos tamen [ad] captiuorum redimendorum gratia Taren-
tum misisse. atqui et <ad> Alliam cum Gallis et ad Hera- 8.1
cleam cum Pyrrho utraque non tam clade infamis quam
pauore et fuga pugna fuit: Cannenses campos acerui Ro-
manorum corporum tegunt, nec supersumus pugnae nisi in
quibus trucidandis et ferrum et uires hostem defecerunt. 5
sunt etiam de nostris quidam qui ne in acie quidem fuerunt 9.1
sed praesidio castris relicti, cum castra traderentur, in pote-
statem hostium uenerunt. haud equidem ullius ciuis et 10.1
commilitonis fortunae aut condicioni inuideo, nec premendo
alium me extulisse uelim: ne illi quidem, nisi pernicitatis
pedum et cursus aliquod praemium est, qui plerique inermes
ex acie fugientes non prius quam Uenusiae aut Canusii con- 5
stiterunt, se nobis merito praetulerint gloriatique sint in se
plus quam in nobis praesidii rei publicae esse. sed illis et 11.1
bonis ac fortibus militibus utemini et nobis etiam promptio-
ribus pro patria, quod beneficio uestro redempti atque in
patriam restituti fuerimus.
dilectum ex omni aetate et fortuna habetis; octo milia 12.1
seruorum audio armari. non minor numerus noster est nec
maiore pretio redimi possumus quam ii emuntur; nam si
conferam nos cum illis, iniuriam nomini Romano faciam.
illud etiam in tali consilio animaduertendum uobis censeam, 13.1
patres conscripti, si iam duriores esse uelitis, quod nullo
nostro merito faciatis, cui nos hosti relicturi sitis. Pyrrho 14.1
uidelicet, qui [uos] hospitum numero captiuos habuit? an
barbaro ac Poeno, qui utrum auarior an crudelior sit uix
existimari potest? si uideatis catenas, squalorem, deformi- 15.1
tatem ciuium uestrorum, non minus profecto uos ea species
moueat quam si ex altera parte cernatis stratas Cannensibus
campis legiones uestras. intueri potestis sollicitudinem et 16.1
lacrimas in uestibulo curiae stantium cognatorum nostrorum
exspectantiumque responsum uestrum. cum ii pro nobis
proque iis qui absunt ita suspensi ac solliciti sint, quem cen-
setis animum ipsorum esse quorum in discrimine uita 5
libertasque est? si, mediusfidius, ipse in nos mitis Hannibal 17.1
contra naturam suam esse uelit, nihil tamen nobis uita opus
esse censeamus cum indigni ut redimeremur a uobis uisi
simus. rediere Romam quondam remissi a Pyrrho sine 18.1
pretio captiui; sed rediere cum legatis, primoribus ciuitatis,
ad redimendos sese missis. redeam ego in patriam trecen-
tis nummis non aestimatus ciuis? suum quisque animum,
patres conscripti. scio in discrimine esse uitam corpusque 19.1
meum; magis me famae periculum mouet, ne a uobis
damnati ac repulsi abeamus; neque enim uos pretio peper-
cisse homines credent.'