quinque milium interuallo castra distantia habuere paucos 23.29.1.1
dies nec sine leuibus proeliis nec ut in aciem exirent: tan- 2.1
dem uno eodemque die uelut ex composito utrimque signum
pugnae propositum est atque omnibus copiis in campum
descensum. triplex stetit Romana acies; uelitum pars 3.1
inter antesignanos locata, pars post signa accepta; equites
cornua cinxere. Hasdrubal mediam aciem Hispanis firmat; 4.1
in cornibus, dextro Poenos locat, laeuo Afros mercenariorum-
que auxilia; equitum Numidas Poenorum peditibus, ceteros
Afris, pro cornibus apponit. nec omnes Numidae in dextro 5.1
locati cornu sed quibus desultorum in modum binos trahenti-
bus equos inter acerrimam saepe pugnam in recentem equum
ex fesso armatis transultare mos erat; tanta uelocitas ipsis
tamque docile equorum genus est. cum hoc modo instructi 6.1
starent, imperatorum utriusque partis haud ferme dispares
spes erant; nam ne multum quidem aut numero aut genere
militum hi aut illi praestabant; militibus longe dispar
animus erat. Romanis enim, quamquam procul a patria 7.1
pugnarent, facile persuaserant duces pro Italia atque urbe
Romana eos pugnare; itaque, uelut quibus reditus in patriam
<in> eo discrimine pugnae uerteretur, obstinauerant animis
uincere aut mori. minus pertinaces uiros habebat altera 8.1
acies; nam maxima pars Hispani erant, qui uinci in Hispania
quam uictores in Italiam trahi malebant. primo igitur con- 9.1
cursu, cum uix pila coniecta essent, rettulit pedem media
acies inferentibusque se magno impetu Romanis uertit terga.
nihilo segnius <in> cornibus proelium fuit. hinc Poenus, 10.1
hinc Afer urget, et uelut in circumuentos proelio ancipiti
pugnant; sed cum in medium tota iam coisset Romana acies, 11.1
satis uirium ad dimouenda hostium cornua habuit. ita duo 12.1
diuersa proelia erant. utroque Romani, ut qui pulsis iam
ante mediis et numero et robore uirorum praestarent, haud
dubie superant. magna uis hominum ibi occisa et, nisi 13.1
Hispani uixdum conserto proelio tam effuse fugissent, per-
pauci ex tota superfuissent acie. equestris pugna nulla 14.1
admodum fuit, quia, simul inclinatam mediam aciem Mauri
Numidaeque uidere, extemplo fuga effusa nuda cornua
elephantis quoque prae se actis deseruere. et Hasdrubal 15.1
usque ad ultimum euentum pugnae moratus e media caede
cum paucis effugit. castra Romani cepere atque diripuere.
ea pugna si qua dubia <in> Hispania erant Romanis adiunxit, 16.1
Hasdrubalique non modo in Italiam traducendi exercitus
sed ne manendi quidem satis tuto in Hispania spes reliqua
erat. quae posteaquam litteris Scipionum Romae uolgata 17.1
sunt, non tam uictoria quam prohibito Hasdrubalis in Italiam
transitu laetabantur.