ad ea Hannibal respondit omnia simul facere Hirpinos 23.43.1.1
Samnitesque et indicare clades suas et petere praesidium et
queri indefensos se neglectosque; indicandum autem primum 2.1
fuisse, dein petendum praesidium, postremo ni impetraretur,
tum denique querendum frustra opem imploratam. exercitum 3.1
sese non in agrum Hirpinum Samnitemue, ne et ipse oneri
esset, sed in proxima loca sociorum populi Romani adductu-
rum. iis populandis et militem suum repleturum se et metu
procul ab his summoturum hostes. quod ad bellum Roma- 4.1
num attineret, si Trasumenni quam Trebiae, si Cannarum
quam Trasumenni pugna nobilior esset, Cannarum se quo-
que memoriam obscuram maiore et clariore uictoria factu-
rum. cum hoc responso muneribusque amplis legatos 5.1
dimisit; ipse praesidio modico relicto in Tifatis profectus
cetero exercitu ire Nolam pergit. eodem Hanno ex Bruttiis 6.1
cum supplemento Carthagine aduecto atque elephantis uenit.
castris haud procul positis longe alia omnia inquirenti com-
perta sunt quam quae a legatis sociorum audierat. nihil 7.1
enim Marcellus ita egerat ut aut fortunae aut temere hosti
commissum dici posset. explorato cum firmisque praesidiis
tuto receptu praedatum ierat omniaque uelut aduersus prae-
sentem Hannibalem cauta prouisaque fuerunt. tum, ubi 8.1
sensit hostem aduentare, copias intra moenia tenuit; per
muros inambulare senatores Nolanos iussit et omnia circa
explorare quae apud hostes fierent. ex his Hanno, cum ad 9.1
murum successisset, Herennium Bassum et Herium Pettium
ad conloquium euocatos permissuque Marcelli egressos per
interpretem adloquitur. Hannibalis uirtutem fortunamque 10.1
extollit: populi Romani obterit senescentem cum uiribus
maiestatem; quae si paria essent ut quondam fuissent, tamen 11.1
expertis quam graue Romanum imperium sociis, quanta
indulgentia Hannibalis etiam in captiuos omnes Italici
nominis fuisset, Punicam Romanae societatem atque ami-
citiam praeoptandam esse. si ambo consules cum suis 12.1
exercitibus ad Nolam essent, tamen non magis pares Han-
nibali futuros quam ad Cannas fuissent, nedum praetor unus
cum paucis et nouis militibus Nolam tutari possit. ipsorum 13.1
quam Hannibalis <magis> interesse capta an tradita Nola
poteretur; potiturum enim ut Capua Nuceriaque potitus
esset; sed quid inter Capuae ac Nuceriae fortunam interesset
ipsos prope in medio sitos Nolanos scire. nolle ominari 14.1
quae captae urbi cessura forent et potius spondere, si
Marcellum cum praesidio ac Nolam tradidissent, neminem
alium quam ipsos legem qua in societatem amicitiamque
Hannibalis uenirent dicturum. 5